Wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela w ubezpieczeniach grupowych za śmierć będącą następstwem tzw. choroby istniejącej przed objęciem ubezpieczonego ochroną ubezpieczeniową
Dużą popularnością cieszą się na rynku, szczególnie w kanale bancasurrance oraz w ramach programów pracowniczych, grupowe ubezpieczenia na życie przewidujące postanowienia, w świetle których ubezpieczyciel nie odpowiada za wypadek ubezpieczeniowy będący następstwem choroby istniejącej (lub też zdiagnozowanej czy leczonej) u ubezpieczonego przed przystąpieniem do ubezpieczenia. W modelu tym ubezpieczyciele nie żądają informacji o stanie zdrowia ubezpieczonych, jednocześnie zastrzegając możliwość oceny tego stanu już po zajściu wypadku ubezpieczeniowego. Popularności tej wydaje się w ogóle nie przeszkadzać fakt, iż tożsame klauzule zostały uznane przez za abuzywne i wpisane do Rejestru Klauzul Niedozwolonych, a w wielu innych przypadkach, w toku kontroli incydentalnej sądy odmawiają im skuteczności. Publikacja niniejsza poświęcona jest z jednej strony dopuszczalności stosowania tego rodzaju wyłączeń odpowiedzialności ubezpieczycieli, a z drugiej strony (nie) prawidłowości dokonywanej dotychczas przez judykaturę ich kwalifikacji prawnej i wyprowadzanych z niej skutków. Uwaga poświęcona zostanie również relacjom między argumentami z »grupowości« ubezpieczeń (ich szczególnego charakteru) a rozwiązaniami normatywnymi przewidzianymi przez ustawodawcę dla ubezpieczeń na życie w ogólności.
Słowa kluczowe
wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela, ubezpieczenia grupowe, śmierć będąca następstwem choroby istniejącej przed objęciem ochroną ubezpieczeniową
Aneks do raportu Rzecznika Ubezpieczonych z 2007 r. pt. „Podstawowe problemy bancassurance w Polsce” – skargi z zakresu bancassurance wniesione w 2012 r., Rzecznik Ubezpieczonych, Warszawa 2012; https://rf.gov.pl/pdf/Aneks_do_raportu_o_bancassurance_2012.pdf [dostęp: 12.12.2017] Bednarek M., Wzorce umów, w: System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna. Tom 5, pod red. E. Łętowskiej, wyd. 2, Warszawa 2013 Brodecki Z., Maśniak D., Principles of European Insurance Contract Law jako element zintegrowanego porządku prawnego, w: Współczesne problemy prawa zobowiązań, pod red. A. Olejniczaka, J. Haberki, A. Pyrzyñskiej, D. Sokołowskiej, Warszawa 2015 Dąbrowska A., Wstępna koncepcja zmiany przepisów kodeksu cywilnego w zakresie wprowadzenia regulacji dotyczących ubezpieczeń grupowych przygotowana przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego – stanowisko Rzecznika Ubezpieczonych, Monitor Ubezpieczeniowy 2015, nr 60. Financial Ombudsman (United Kingdom), Pre-existing medical conditions in short-term insurance policies, http://www.financial-ombudsman.org.uk/publications/technical_notes/medicalconditions.htm [dostęp: 12.12.2017] Fras F., Umowa ubezpieczenia grupowego. Aspekty prawne, Warszawa 2015 Fras M., O dwóch typach umowy ubezpieczenia grupowego, „Prawo asekuracyjne” 2016, Nr 3 Gorzko P., Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, System Informacji Prawnej LEX, 2012 Gumularz M., Ubezpieczenia na cudzy rachunek – pozycja prawna konsumenta (ubezpieczonego), w: „Radca Prawny”, Warszawa 2013 Handschke J., Kęszycka B., Kowalewski E., Problematyka grupowych ubezpieczeń na życie w świetle znowelizowanych przepisów k.c. o umowie ubezpieczenia. Spór o intencje ustawodawcy, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2007, nr 7/8 Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Osajdy, wyd. 17, Warszawa 2017 Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, pod red. A. Kidyby, wyd. II, SIP LEX, Warszawa 2014 Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450–1088, pod red.M. Gutowskiego, wyd. 1, Warszawa 2016 Krajewski M., Umowa ubezpieczenia. Art. 805–834 KC. Komentarz, Warszawa 2016 L. Jacobson, Pregnancy a ‚pre-existing condition’? Yes, for some, PolitiFact.com. Retrieved January 17, 2010; http://www.politifact.com/truth-o-meter/article/2009/aug/18/pregnancy-pre-existing -condition/ [dostęp: 12.12.2017]. Łętowska E., Osajda K., Zbieg norm prawa cywilnego, w: System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna. Tom I, pod red. M. Safjana, Warszawa 2012 Łętowska E., Zbieg norm w prawie cywilnym, Warszawa 2002 Maśniak D., Specyfika ubezpieczeń grupowych w świetle ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej i kodeksu cywilnego, w: „Gdańskie Studia Prawnicze”, Gdańsk 2016 Mogilski W., Umowa ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej, w: Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej, t. I, pod red. A. Wąsiewicza, Bydgoszcz 1994 Mrozowska-Bartkiewicz B., Tarasiuk-Flordowska A., Grupowa umowa ubezpieczenia na życie a ocena ryzyka ubezpieczeniowego – problemy praktyczne, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2013, nr 2 Nawracała J., Ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ryzyk, które wystąpiły przed zawarciem umowy ubezpieczenia (na przykładzie klauzuli wpisanej do rejestru niedozwolonych postanowień pod nr 3456), „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2013, nr 1 Nowakowski Z.K., Wąsiewicz A., Prawo ubezpieczeńmajątkowych i osobowych, Warszawa–Poznań 1973 Orlicki M., Umowa ubezpieczenia, w: System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część szczegółowa. Tom 8., pod red. J. Panowicz-Lipskiej, wyd. 2, Warszawa 2011 Orlicki M., Uwagi do projektu nowelizacji kodeksu cywilnego odnoszącej się do ubezpieczeń grupowych, Dziennik Ubezpieczeniowy 2015, źródło: http://dziennikubezpieczeniowy.pl/pub/2015- 01-16_opinia_Orlickiego.pdf [dostęp: 15.12.2017] Pacuła K., Przepisy wymuszające swoje zastosowanie jako instrument ochrony „strony słabszej” umowy ubezpieczenia, „Przegląd Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2014 Podstawowe problemy bancassurance w Polsce – raport Rzecznika Ubezpieczonych, Rzecznik Ubezpieczonych, Warszawa 2007; https://rf.gov.pl/files/108__40__Raport_bancassurance.pdf [dostęp: 13.12.2017] Popiołek W., art. 3851 , w: Komentarz do kodeksu cywilnego, t. I, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2015 Prawo ubezpieczeń gospodarczych. Tom II. Komentarz, pod. red. M. Gilcza, M. Serwach, wyd. II, SIP LEX, 2010 Principles of European Insurance Contract Law (PEICL), J. Basedow (red.), Verlag Otto Schmidt, Köln 2016 Serwach M., Wykładnia postanowień wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń w ubezpieczeniach majątkowych, w: Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, pod red. M. Pyziak-Szafnickiej, Kraków 2004 Sieradzka M., Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, System Informacji Prawnej LEX, 2011 Stroiński E., Ubezpieczenia na życie: teoria i praktyka, Warszawa 2003 Szanciło T., Glosa do uchwały SN z dnia 13 stycznia 2011 r., III CZP 119/10, „Glosa” 2012, Nr 2 Szczepańska M., Funkcje ubezpieczeń na życie, w: Ubezpieczenia na życie. Aspekty prawne, Warszawa 2008 Szymański Z., Ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków, Warszawa 1980 W. Kamieński, Wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela z uwagi na przyczyny wypadku dotyczące okresu przed rozpoczęciem ochrony ubezpieczeniowej, „Rozprawy Ubezpieczeniowe”, nr 19 (2/2015) Zoll F., Prawo bankowe. Komentarz, t. II, Komentarz do art. 92A–194, Kraków 2005 Zasady Dobrej Praktyki Bankowej – Kodeks Etyki Bankowej z dnia 18 kwietnia 2013 r., Związek Banków Polskich, Warszawa 2013; źródło: https://zbp.pl/public/repozytorium/dla_konsumentow/rekomendacje/KEB_final_WZ.pdf [dostęp: 14.01.2018]. Zasady Dobrych Praktyk Polskiej Izby Ubezpieczeń z dnia 8 czerwca 2009 roku, Polska Izba Ubezpieczeń, Warszawa 2009; źródło: https://piu.org.pl/zasady-dobrych-praktyk/ [dostęp: 14.01.2018].
Uznanie roszczenia przez zakład ubezpieczeń. Case study
W wyniku ustaleń dokonanych w postępowaniu dotyczącym wyjaśnienia stanu faktycznego zdarzenia losowego, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości świadczenia, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia. W praktyce, zwłaszcza w sprawach dotyczących tzw. błędów medycznych, powstaje problem, jaki status oraz konsekwencje w postępowaniu sądowym będzie posiadać uznanie przez zakład ubezpieczeń roszczenia uprawnionego. W niniejszym tekście, w oparciu o konkretny stan faktyczny, zostanie ustalone jaki charakter prawny posiada takiego rodzaju uznanie, to jest, czy jest to uznanie właściwe czy niewłaściwe. Dodatkowo zostaną przeanalizowane konsekwencje materialnoprawne (m.in. przerwanie biegu przedawnienia, przejście roszczeń na spadkobierców) i procesowe (m.in. możliwość rozpatrzenia sprawy w postępowaniu odrębnym, odmienności w postępowaniu dowodowym) uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia.
Słowa kluczowe
uznanie właściwe, uznanie przez zakład ubezpieczeń, przerwanie bieg przedawnienia, skutki procesowe uznania, skutki materialnoprawne uznania
Bieniek G., Komentarz do art. 445 KC, w: Komentarz do kodeksu cywilnego, red. G. Bieniek, Wydawnictwo LexisNexis Polska, Warszawa 2011. Cisek A., Dubis W., Komentarz do art. 449 KC, w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017. Flejszar R., Komentarz do art. 485 KPC, w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. GóraBłaszczykowska, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2016. Guzińska A., Komentarz do art. 485 KPC, w: Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2018. Ignatowicz J., Komentarz do art. 123 KC, w: System prawa cywilnego, t. I, red. S. Grzybowski, Wydawnictwo – Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1974. Machnikowski P., Komentarz do art. 123 KC, w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017. Manowska M., Komentarz do art. 485 KPC, w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2015. Mataczyński M., Saczywko M., Komentarz do art. 123 KC, w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Gutowski, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2016. Olejniczak A., Komentarz do art. 445 KC, w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. A. Kidyba, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2014. Pyziak-Szafnicka M., Przerwanie biegu przedawnienia przez uznanie, „Rejent”, 1993, nr 9. Pyziak-Szafnicka M., Uznanie długu, PWN, Warszawa 1996. Safjan M., [w:] Kodeks Cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2018. Sobolewski P., Komentarz do art. 123 KC, w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017. Sobolewski P., Komentarz do art. 449 KC, w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017. Śmieja A., [w:] System Prawa Prywatnego t. 6, red. A. Olejniczak, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009.
Problematyka stosowania art. 819 § 1 k.c. do roszczenia o świadczenie wykupu w umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
Celem artykułu jest rozważenie stosowania artykułu 819 kodeksu cywilnego do roszczenia o świadczenie wykupu w umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Autorka przedstawia analizę problemu z uwzględnieniem szerszego kontekstu dotyczącego właściwości umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym oraz umowy ubezpieczenia na życie. Artykuł prezentuje również jakie są korzyści uzyskane przez ubezpieczyciela w ramach zawieranych kontraktów. Przedstawiono dodatkowo rozważania dotyczące stosowania przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu do roszczeń o zapłatę wartości wykupu.
Słowa kluczowe
ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, ubezpieczenie na życie, termin przedawnienia, umowa ubezpieczenia, świadczenia całkowitego lub częściowego wykupu
J. Ignaczewski, Umowy nienazwane, Warszawa 2004 W. Kamieński, Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 maja 2010 r. dotyczącego wysokości opłaty likwidacyjnej, Rozprawy Ubezpieczeniowe 13 (2/2012) B. Mrozowska-Bartkiewicz, Charakter prawny ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, PA 2015, nr 2 M. Orlicki w: Prawo zobowiązań – umowy nienazwane (red. W. J. Katner) Tom 9, Warszawa 2015 M. Romanowski, Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym w świetle przepisów Kodeksu cywilnego i projektowanych w tym zakresie zmian, Wiadomości Ubezpieczeniowe nr specjalny 3/2013 M. Szczepańska, Wypłata wartości wykupu w umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym – charakter prawny świadczenia, Wiadomości Ubezpieczeniowe 3/2015, S. Włodyka w: S. Włodyka (red.), Prawo umów handlowych, Tom 5, Warszawa 2006, s. 48 – M. Wiśniewski, Wartość wykupu polis życiowych z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym, Wiadomości Ubezpieczeniowe 2/2012
Zapraszamy do zapoznania się z najnowszym raportem Polskiej Izby Ubezpieczeń, opisującym rynek bancassurance w Polsce po III kw. 2017 r. Składka pozyskana w kanale bancassurance w Dziale I wyniosła 6,3 mld zł, natomiast w Dziale II – 1,25 mld zł.
Po III kwartałach 2017 r., polscy ubezpieczyciele wypłacili poszkodowanym i klientom 29,6 mld zł odszkodowań i świadczeń. To o 9 proc. więcej niż rok wcześniej, #dziękiubezpieczeniom.
Najważniejsze dane o rynku ubezpieczeń po III kw. 2017 r.:
67 mld zł aktywów ubezpieczycieli to środki wspierające gospodarkę i finanse publiczne m.in. poprzez krajowe obligacje skarbowe oraz inne papiery o stałej kwocie dochodu
17,1 mld zł aktywów ubezpieczycieli to środki zainwestowane długoterminowo w akcje i inne papiery o zmiennej kwocie dochodu
876 mln zł podatku dochodowego do budżetu państwa #dziękiubezpieczeniom
46 mld zł zebranych składek, o 12,7 proc. więcej niż rok wcześniej
Rynek komunikacyjny
Najważniejsze liczby:
Więcej wypłaconych odszkodowań i świadczeń z OC komunikacyjnego: 6,3 mld zł, o 8,3 proc. więcej niż rok wcześniej
Więcej wypłaconych odszkodowań z autocasco: 3,3 mld zł, o 6,7 proc. więcej niż rok wcześniej
– Połowa zakładów ubezpieczeń nadal ma ujemny wynik na OC ppm. Sumarycznie rynek jest rentowny, co jest efektem zeszłorocznych podwyżek cen. To, jak wyglądać będzie dalsza polityka zakładów w kwestii OC, zależy od wartości wypłat dla poszkodowanych w przyszłości i wartości rezerw finansowych, koniecznych do zawiązania na ten cel – mówi J. Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu PIU.
Rynek majątkowy (Dział II bez ubezpieczeń komunikacyjnych)
Najważniejsze liczby:
Wzrost odszkodowań za skutki żywiołów aż o 24,4 proc., do 1,2 mld zł. To efekt wypłat odszkodowań dla ofiar żywiołów z pierwszej połowy tego roku
– Skutki tegorocznych nawałnic przynajmniej częściowo mogą być niwelowane dzięki odszkodowaniom wypłacanym przez ubezpieczycieli. Zgodnie z danymi PIU, w Polsce ubezpieczonych jest około 60 proc. mieszkań i domów – wyjaśnia Andrzej Maciążek, wiceprezes zarządu PIU.
Rynek życiowy
Najważniejsze liczby:
Wartość świadczeń z tytułu ubezpieczeń na życie wyniosła 15 mld zł (wzrost o 11,7 proc.)
Wartość składki z tytułu ubezpieczeń na życie wyniosła 18,3 mld zł (wzrost o 2,7 proc.)
– Wzrost składki w ubezpieczeniach na życie to efekt przede wszystkim sprzedaży polis o charakterze inwestycyjnym i oszczędnościowym – mówi J. Grzegorz Prądzyński.
Wyniki finansowe ubezpieczycieli
Zysk netto ubezpieczycieli życiowych po III kw. 2017 r. wyniósł 1,8 mld zł
Ubezpieczyciele majątkowi zakończyli III kw. 2017 r. z zyskiem netto prawie 3 mld zł (z czego blisko połowa stanowi dywidendę z PZU Życie SA do PZU SA, ujętą już w zeszłorocznym zysku netto ubezpieczycieli życiowych)
Należny od polskich ubezpieczycieli podatek dochodowy za pierwsze trzy kwartały 2017 r. wyniósł 876 mln zł, a podatek od aktywów – ok. 450 mln zł.
Polska Izba Ubezpieczeń (PIU) zaprezentowała raport „Jak ubezpieczenia zmieniają Polskę i Polaków”, opisujący wpływ branży ubezpieczeniowej na życie człowieka, na gospodarkę i na przedsiębiorstwa. Polscy ubezpieczyciele dają dwóm milionom Polaków dostęp do ubezpieczenia zdrowotnego, chronią 1,7 bln zł majątku firm i tworzą 225 tys. miejsc pracy w gospodarce. Raport wpływu PIU to pierwsze tego typu opracowanie w Europie Środkowo-Wschodniej.
Raport został stworzony przez Polską Izbę Ubezpieczeń we współpracy z firmą Deloitte. Może być cytowany, pod warunkiem podania źródła. Przedrukowywanie, tłumaczenie i adaptacja raportu do indywidualnych potrzeb wymaga zgody Polskiej Izby Ubezpieczeń.
Polska Izba Ubezpieczeń (PIU) zaprezentowała raport „Jak ubezpieczenia zmieniają Polskę i Polaków” <POBIERZ RAPORT>, opisujący wpływ branży ubezpieczeniowej na życie człowieka, na gospodarkę i na przedsiębiorstwa. Polscy ubezpieczyciele dają dwóm milionom Polaków dostęp do ubezpieczenia zdrowotnego, chronią 1,7 bln zł majątku firm i tworzą 225 tys. miejsc pracy w gospodarce. Raport PIU to pierwsze tego typu opracowanie w Europie Środkowo-Wschodniej.
Potencjał w gospodarce Ubezpieczenia oddziałują nie tylko bezpośrednio na człowieka, przejmując na siebie ochronę jego zdrowia, życia i majątku. Są także kluczowym składnikiem gospodarki. Jak wynika z raportu, przygotowanego przez PIU wspólnie z firmą doradczą Deloitte, ubezpieczyciele tworzą w Polsce aż 225 tys. etatów, z czego prawie 200 tys. w branżach innych niż ubezpieczenia. Miejsca pracy tworzone są przede wszystkim w handlu i naprawie pojazdów, czy finansach i nieruchomościach. Powstają one nie tylko dzięki wypłatom odszkodowań, ale także m.in. zakupom czy inwestycjom ubezpieczycieli.
Ochrona domów i mieszkań polskich rodzin Choć na tle krajów Europy Zachodniej nasza skłonność do ubezpieczania się jest wciąż niska, to świadomość zagrożeń, dotyczących zdrowia, życia i mienia stale rośnie. W 2016 r. około 60 proc. domów i mieszkań było objętych ochroną od skutków żywiołów. Zapewniona przez ubezpieczycieli ochrona przed ogniem, eksplozjami i żywiołami dała w 2016 r. aż 1,3 mld zł pomocy poprzez odszkodowania. Dodatkowo wypłacono 1,5 mld zł za m.in. za szkody spowodowane przez grad, mróz, a także wszelkiego typu kradzieże. – Bez ubezpieczeń jakość naszego życia spadłaby diametralnie. Przy każdym wypadku losowym musielibyśmy naruszać nasze oszczędności, a spora część tych zdarzeń przewyższa kosztami oszczędności przeciętnego Polaka – mówi Jan Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu Polskiej Izby Ubezpieczeń.
Ochrona życia, zdrowia i emerytury W 2016 r. aż 4,5 mln osób otrzymało świadczenia z tytułu ubezpieczenia na życie. To kluczowe wsparcie dla rodzin w obliczu największych tragedii, takich jak śmierć członka najbliższej rodziny. Ubezpieczenia na życie mają też istotną funkcję w budowaniu oszczędności długoterminowych. Regularnie oszczędzając, możemy zwiększyć swoją emeryturę nawet o 25 proc. Jest to ważne tym bardziej, że w niedalekiej przyszłości będziemy przeżywać na emeryturze aż 23 lata. W kontekście zmian demograficznych, kluczowe jest też jak najdłuższe życie w dobrym zdrowiu. Dzięki ubezpieczycielom 2 mln Polaków może korzystać z prywatnych ubezpieczeń, zapewniając sobie szybki dostęp do lekarza i nowoczesnej diagnostyki. – Raport „Jak ubezpieczenia zmieniają Polskę i Polaków” pokazuje, że ubezpieczenia to nie tylko istotna część polskiej gospodarki, generująca 225 tys. miejsc pracy, ale też instytucja zaufania publicznego, która pełni istotne funkcje społeczne, które będą coraz ważniejsze wraz z bogaceniem się polskiego społeczeństwa – mówi Irena Pichola, Partner w Deloitte, Lider zespołu Sustainability Consulting Central Europe.
Ochrona w transporcie i podróży Najpowszechniejszymi w Polsce ubezpieczeniami są polisy komunikacyjne. Ubezpieczyciele wypłacają rocznie 12 mld zł za szkody w związku z wypadkami, kolizjami i kradzieżami pojazdów. Własnymi autami (choć nie tylko autami) coraz częściej poruszamy się też za granicą. W 2017 r. wakacje poza Polską spędziło aż 4,2 mln osób. Z raportu PIU i Deloitte wynika, że stajemy się coraz bardziej świadomymi turystami. Koszt wypłaconych w 2016 r. świadczeń turystycznych wyniósł około 170 mln zł. Kwota ta pokrywała koszty leczenia, zagubionych bagaży i transportu chorych.
Mniejsze ryzyko w prowadzeniu firmy Sektor ubezpieczeniowy to oczywiście nie tylko ochrona prywatnego majątku, ale też ubezpieczenia majątkowe i finansowe dla firm. W 2016 r. ubezpieczyciele obejmowali ochroną obrót firm wart 460 mld zł, czyli równowartość jednej czwartej gospodarki Polski. Wraz z ekspansją zagraniczną polskich przedsiębiorstw, wzrasta potrzeba ochrony ich biznesu w innych krajach. W zeszłym roku ubezpieczone było ponad 114 mld zł polskiego eksportu. Ubezpieczeniem jest też objęte 60 proc. majątku polskich firm. Suma ubezpieczenia całego majątku przedsiębiorstw w naszym kraju wynosi aż 1,7 bln zł. Raport PIU i Deloitte to pierwsze opracowanie, pokazujące tę wartość.
Raport został stworzony przez Polską Izbę Ubezpieczeń we współpracy z firmą Deloitte. Może być cytowany, pod warunkiem podania źródła. Przedrukowywanie, tłumaczenie i adaptacja raportu do indywidualnych potrzeb wymaga zgody Polskiej Izby Ubezpieczeń
W trakcie Kongresu 590, jednego z najważniejszych wydarzeń gospodarczych w kraju, Polska Izba Ubezpieczeń (PIU) prezentuje pierwsze w Polsce opracowanie, opisujące wpływ branży ubezpieczeniowej na gospodarkę. Wynika z niego, że sektor tworzy 2 proc. polskiego PKB, ubezpiecza 60 proc. majątku polskich firm oraz tworzy 225 tys. miejsc pracy.
Bez ubezpieczeń nie ma wzrostu gospodarczego Zmniejszyć niepewność, chronić majątek, zdrowie, zapewnić wsparcie finansowe i długoterminowe inwestowanie dla gospodarki – takie zadania realizują ubezpieczyciele. Dzięki temu branża wytwarza łącznie 2 proc. PKB w polskiej gospodarce – wynika z przygotowanego przez Polską Izbę Ubezpieczeń we współpracy z firmą doradczą Deloitte raportu „Jak ubezpieczenia zmieniają Polskę i Polaków”.
– Bez ubezpieczeń nie będzie w Polsce długoterminowego wzrostu gospodarczego. Firmy chcąc zdobyć nowe rynki, muszą korzystać z różnych form zabezpieczenia. Ubezpieczenia sprawiają, że zmniejsza się ryzyko związane z prowadzeniem przedsiębiorstw, inwestycjami oraz eksportem. Już teraz ubezpieczyciele chronią obrót polskich firm o łącznej wartości 460 mld zł – mówi Jan Grzegorz Prądzyński, prezes Polskiej Izby Ubezpieczeń.
Wpływ ubezpieczeń obrazują najważniejsze dla branży wskaźniki: • 1,6 mld zł podatków odprowadzonych w 2016 r., • 225 tys. miejsc pracy (etatów) w branży oraz innych sektorach gospodarki, • 2 proc. łącznego wkładu w PKB kraju.
Dzięki ubezpieczeniom w polskiej gospodarce firmy oraz osoby indywidualne wytwarzają więcej dóbr i usług. – Mamy nadzieję, że raport stanie się przedmiotem otwartego dialogu z interesariuszami, bo wpływ branży ubezpieczeniowej na gospodarkę Polski jest duży. Wartość dodana kreowana przez sektor to aż 36 mld zł. To potencjał, który można jeszcze lepiej wykorzystać – komentuje wyniki raportu Irena Pichola, Partner w Deloitte, lider zespołu Sustainability Consulting Central Europe.
Inwestorzy oraz gwaranci bezpieczeństwa Polaków
Jako drudzy najwięksi krajowi inwestorzy w obligacje skarbowe, ubezpieczyciele lokują w nie aż 60 mld zł. Dodatkowo nabywają akcje spółek o wartości 17,4 mld zł, zapewniając nie tylko kapitał na rozwój przedsiębiorstw, ale także finansując wydatki publiczne na infrastrukturę, edukację czy zdrowie. Branża ubezpieczeniowa zapewnia Polakom poczucie bezpieczeństwa na każdym etapie ich życia. Tylko w 2016 r. wypłaciła 18,3 mld zł z tytułu polis na życie. Obejmuje także ochroną 2 mln Polaków dzięki polisom zdrowotnym. Ochrona życia i zdrowia oraz majątku, zabezpieczenie w czasie podróży, szerszy dostęp do leczenia czy wsparcie w oszczędzaniu na emeryturę i zabezpieczenie przyszłości bliskich to ważne elementy, które wpływają na dobrobyt społeczeństwa.
Podczas Kongresu 590 PIU prezentuje gospodarczą część szerszego opracowania pt. „Jak ubezpieczenia zmieniają Polskę i Polaków”. Pełny raport będzie miał swoją premierę jeszcze w listopadzie i będzie pokazywał wpływ ubezpieczeń na życie przeciętnego Polaka oraz przedsiębiorcy.
Już 2,1 mln Polaków korzysta z prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, zapewniając sobie profilaktykę, dostęp do szybkiej diagnozy i terapii, bez konieczności stania w długich kolejkach. Jak wynika z najnowszych danych Polskiej Izby Ubezpieczeń, liczba osób z polisą zdrowotną wzrosła po II kw. 2017 r. aż o 26 proc. Zdecydowaną większość nadal stanowią osoby z ubezpieczeniem grupowym, najczęściej zapewnianym przez pracodawcę. Jednak najbardziej dynamicznie (aż o 58 proc. rok do roku) rośnie liczba osób ubezpieczających się indywidualnie.
Komentarz Doroty M. Fal, doradcy zarządu PIU:
Polacy szukają pomocy na własną rękę Zdrowie jest nadrzędną wartością dla niemal 60 proc. Polaków . Z powodu niskich państwowych nakładów, wydajemy na zdrowie coraz więcej pieniędzy prywatnych i szukamy nowych sposobów na zapewnienie sobie i najbliższym wysokiej jakości świadczeń medycznych. Polska jest wśród krajów, które wydają na opiekę zdrowotną najmniej – to zaledwie 4,4 proc. PKB. Średnia unijna to blisko 8 proc. Mimo gotowości do współpłacenia z usługi medyczne, większość środków wydajmy nieefektywnie, nierzadko na środki i procedury medyczne o nieudowodnionej skuteczności. – Z prywatnej kieszeni na opiekę zdrowotną wydajemy ponad 35 mld zł, a według niektórych raportów nawet blisko 40 mld złotych – mówi Dorota M. Fal, doradca zarządu Polskiej Izby Ubezpieczeń – W Polsce brakuje systemowych rozwiązań, które ułatwiałyby efektywne zarządzanie tymi funduszami. Doświadczenia wielu krajów wskazują, że najlepszym, najbardziej skutecznym i dostępnym dla większości społeczeństwa sposobem na zarządzanie budżetem zdrowotnym są ubezpieczenia, które dodatkowo wpływają na zmniejszenie kolejek w publicznej opiece zdrowotnej – dodaje.
Antidotum na kolejki – Wydłużanie się kolejek w publicznym systemie spowodowane jest rosnącym zapotrzebowaniem na świadczenia opieki zdrowotnej. Powstaje ono w wyniku starzenia się społeczeństwa – wchodzenia osób z tzw. wyżu demograficznego w okres zwiększonego zapotrzebowania na opiekę zdrowotną. Wpływ na koszty opieki zdrowotnej ma także pojawianie się coraz nowszych i droższych leków oraz innych technologii medycznych. Dodatkowo całkowicie bezpłatny i słabo regulowany dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej wpływa m.in. na nadmierne wykorzystywanie publicznej opieki zdrowotnej przez część pacjentów. Reforma opieki zdrowotnej powinna uwzględniać wprowadzenie mechanizmów, które pozwolą ludziom brać sprawy we własne ręce i ubezpieczać się prywatnie – mówi Dorota M. Fal. Efektywna opieka medyczna to zysk dla pracodawcy i państwa. Mimo braku odpowiednich regulacji, sprzyjających rozwojowi rynku prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce, liczba ich zwolenników rośnie. Wśród nich są nie tylko osoby prywatne, ale również pracodawcy, którzy dostrzegają wartość w szerokiej dostępności do świadczeń w ramach prywatnej opieki medycznej dla pracowników. Dla przedsiębiorców i dla budżetu Państwa każda choroba pracownika to koszty. Dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne jest więc inwestycją w pracę bez przestojów, zwolnień i o dużej efektywności.
CAŁY RYNEK
Składka przypisana brutto [ zł] NARASTAJĄCO
Liczba ubezpieczonych [szt.] NARASTAJĄCO
ubezpieczenia indywidualne
ubezpieczenia grupowe
ubezpieczenia indywidualne
ubezpieczenia grupowe
2 Q 2016
37 407 382
226 145 586
314 210
1 359 505
2 Q 2017
41 162 204
276 021 267
495 788
1 619 382
W przestępczości ubezpieczeniowej pojawiły się nowe tendencje. Coraz wyższa wykrywalność sprawia, że przestępcy również szukają nowych sposobów działania. Z analizy metod ich działania wynika, że coraz częściej wykorzystują oni ubezpieczenia na życie. W Dziale I pojawiają się też nowe wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem. W Dziale II zakłady ubezpieczeń zauważają renesans pewnych pozornie zapomnianych metod wyłudzeń w komunikacji. Ogółem spada liczba czynów niedozwolonych, ale systematycznie od kilku lat rośnie ich wartość. Prezentujemy najnowszą analizę danych dotyczących przestępstw ujawnionych w 2016 r.
Przestępstwa ubezpieczeniowe w Dziale I
W dziale I pracownicy zakładów ubezpieczeń odnotowali 12 proc. spadek czynów zabronionych (z 836 do 738), wartość ujawnionych czynów wzrosła zaś o 21 proc. z 11 343 955 PLN. Chodzi tu zarówno o przypadki sklasyfikowane jako usiłowania, jak i rzeczywiste wyłudzenia, zarówno zidentyfikowane w toku postępowań wewnętrznych, jak i zgłoszone do organów ścigania.
W 2016 roku w Dziale I zakłady ubezpieczeń wypłaciły łącznie w formie świadczeń kwotę 18,3 mld zł. Ujawnione nieprawidłowości stanowią około 0,2% sumy wypłat. Przeciętna wartość wyłudzenia w ubezpieczeniach na życie przekracza 18 tys. PLN.
Od lat najpopularniejszym i najbardziej dotkliwym pod względem wartościowym przestępstwem jest wyłudzenie świadczenia za zgon osoby ubezpieczonej. W roku 2016 udział tej metody osiągnął rekordową wartość 80%. W 2016 roku często wykrywano także przypadki związane z leczeniem szpitalnym, operacjami inwalidztwem i uszczerbkiem na skutek NW.
Metody działania sprawców
Odnotowano wysoką popularność metody wyłudzeń, polegającej na podawaniu nieprawdziwych okoliczności zaistnienia urazów. Szczególnie dotyczy to osób uprawiających sport. Nieuczciwi klienci – wyczynowi sportowcy, podają inne niż faktyczne okoliczności, aby uniknąć odmowy wypłaty świadczenia z uwagi na zaliczenie uprawianej przez nich dyscypliny sportu do wyłączeń odpowiedzialności.
Warto też zaznaczyć, że w 2016 odnotowano rekordowe wartości nadużyć poza obszarem bezpośredniej wypłaty świadczeń. Od kilku lat w tym obszarze odnotowywane są wysokie wartości, jednak jak dotąd nie przekraczały one 10 mln PLN – w 2016 r. wyniosły aż 19 mln.
Nowe wyzwania
W Dziale I przed zakładami ubezpieczeń stoją nowe wyzwania związane ze zmianami pokoleniowymi oraz cyberbezpieczeństwem. Odmienne wymagania przyszłych klientów z generacji Y i Z zapowiadają rewolucję na rynku ubezpieczeń na życie. Pojawią się problemy od dawna znane w sektorze bankowym, m.in. przejmowanie tożsamości ubezpieczonych w celu przywłaszczenia należnych im świadczeń. Nowe elektroniczne kanały kontaktu z klientem rodzą wiele zagrożeń związanych z jego prawidłową identyfikacją.
Przestępstwa ubezpieczeniowe w Dziale II
W dziale II liczba czynów przestępczych spadła o 28 proc, natomiast kwota przestępstw wzrosła o 18%. W 2016 roku pracownicy zakładów ubezpieczeń Działu II odnotowali 9 515 czynów przestępczych na łączną kwotę 211,9 mln zł. Średnia wartość przestępstwa wyniosła około 22 tys. PLN. Łączna wartość przypadków stanowi 1,15% wartości wypłacanych odszkodowań i świadczeń.
Metody działania sprawców
W roku 2016 wykryto ok. 1800 prób wyłudzenia świadczeń za szkody osobowe na kwotę blisko 24 mln PLN. Podobnie jak w roku 2015 uczestnicy badania od kilku lat raportują lawinowy wzrost wartości szkód osobowych. Dotyczy to zarówno powiększania deklarowanego zakresu uszkodzeń ciała w przypadku urazów, symulowania stanów psychicznych wynikających z rzekomo doznanego szoku pourazowego oraz powiększania liczby poszkodowanych w wypadku poprzez składanie fałszywych deklaracji. Na szczęście tego typu praktyki sprawców charakteryzują się znikomą skutecznością.
Zakłady ubezpieczeń zauważają także renesans pewnych pozornie zapomnianych metod wyłudzeń w komunikacji. Ostatnio odżywa metoda polegająca na celowym spowodowaniu szkody. Jej częstą odmianą, stosowaną przez wyspecjalizowanych sprawców, są szkody na rondach i rozbudowanych skrzyżowaniach dużych miast. Sprawcy wykorzystują błędy i dekoncentrację innych kierowców i celowo doprowadzają do kolizji w taki sposób, że są stroną poszkodowaną. Następnie samochody – generatory szkód – są prowizorycznie naprawiane i ponownie wykorzystywane. Dzięki metodom analizy danych zakłady łatwo radzą sobie z wykrywaniem tego procederu.
Nowe wyzwania
Zakłady ubezpieczeń w najbliższym czasie muszą przygotować się m.in. do technicznej rewolucji dystrybucji i obsługi procesu ubezpieczenia. Niezwykle szybki rozwój urządzeń mobilnych oraz rozwiązań fintech/insurtech stawia zupełnie odmienne wymagania. Zagrożenia ze strony cyberprzestępczości i socjotechniki znane z branży bankowej generują przed systemami i zespołami antyfraudowymi całkowicie nowe, niespotykane dotąd wyzwania.
Istotnym wyzwaniem jest również przestępczość transgraniczna. Zakłady powinny przygotować się w zakresie identyfikacji dokumentów i tożsamości potencjalnych klientów – nierezydentów.
Szczegółowe informacje dostępne są w Analizie danych przestępstw ujawnionych w 2016 r. w związku z działalnością zakładów ubezpieczeń – członków Polskiej Izby Ubezpieczeń. >>>
