Prawo do swobodnego wyboru prawnika
(pełnomocnika) przez ubezpieczającego
w postępowaniu mediacyjnym – uwagi na tle
wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 14 maja
2020 r. w sprawie C‑667/18

Szymon Szmak

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.3.3

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest prezentacja najważniejszych tez wyroku Trybunału Sprawiedliwości
z dnia 14 maja 2020 roku (sygnatura sprawy: C 667/18) w przedmiocie swobody wyboru prawnika w postępowaniu mediacyjnym, jak również odniesienie tych wniosków do właściwych regulacji
prawnych w Polsce. Trybunał, analogicznie do wcześniejszych wyroków, których kanwą była umowa
ubezpieczenia ochrony prawnej, zastosował szeroką interpretację pojęć użytych w poszczególnych
przepisach dyrektywy Solvency II, powołując się na konieczność zagwarantowania interesów ubezpieczonych. W wyniku takiej wykładni sąd unijny uznał, że mediacja wchodzi w zakres pojęcia postępowania, a co za tym idzie również w takim trybie ugodowego rozwiązywania sporów ubezpieczonemu
przysługuje prawo swobodnego wyboru prawnika. Wartykule przedstawiono także ocenę przepisu
art. 27 ust. 3 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej gwarantującego w polskim porządku prawnym omawianą postać swobodnego wyboru prawnika, wraz z wnioskami de lege ferenda
na podstawie komentowanego orzecznictwa trybunału luksemburskiego.

 

Słowa kluczowe

ubezpieczenie ochrony prawnej, swoboda wyboru prawnika, postępowanie mediacyjne, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dyrektywa Solvency II.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Kodeks postępowania cywilnego. Tom I A. Komentarz. Art. 1–42412, Góra-Błaszczykowska A.
[red.], CH Beck, System Informacji Prawnej Legalis 2020.
Krziskowska K., Mediacje i postępowanie ugodowe w sprawach cywilnych i gospodarczych, Wolters
Kluwer, System Informacji Prawnej LEX 2019.
Morek R., Implementacja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/WE z dnia 21 maja
2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych, Instytut
Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2013.
Pietrzkowski H., Orzeczenia i ugody w praktyce sądów cywilnych, LexisNexis, System Informacji
Prawnej LEX 2007.
Schauer M., Freie Anwaltswahl in der Rechtsschutzversicherung – Der Fall Eschig/Uniqa vor dem
EuGH, „Österreichisches Recht der Wirtschaft“ 2009.
Skibińska E., Swobodny wybór prawnika przez ubezpieczonego, „Monitor Prawniczy” 2011, nr 13.
Szmak Sz., Dostęp obywateli do wymiaru sprawiedliwości – wybrane modele, „Rozprawy
Ubezpieczeniowe” 2016, nr 22(3).
Szmak Sz., Ubezpieczenie ochrony prawnej w Polsce na tle regulacji niemieckich, TNOiK, Toruń 2018.
The Insurance Disputes Law Review, Page J. [red.], Law Business Research Ltd., London 2019.
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz, Czublun P. [red.], CH Beck,
System Informacji Prawnej Legalis, 2016.
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz, Szczepańska M., Wajda P.
[red.], Wolters Kluwer, System Informacji Prawnej LEX, 2017.

Przepisy karne w ustawie o pracowniczych
planach kapitałowych

Sebastian Kowalski

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.3.2

Abstract

Celem opracowania jest przedstawienie sposobu typizacji czynów zabronionych i zakresu penalizacji w przepisach karnych zawartych w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych, a następnie wskazanie tych rozwiązań, które w praktyce mogą sprawiać poważne problemy interpretacyjne.
Wustawie o pracowniczych planach kapitałowych stypizowano osiem wykroczeń i jedno przestępstwo.
Przedstawiona przez autora ocena przepisów karnych pomieszczonych w rozdziale 16 ustawy jest
bardzo krytyczna, przede wszystkim z uwagi na sankcje za wykroczenia. Są one całkowicie niespójne
z sankcjami przewidywanymi za wykroczenia w Kodeksie wykroczeń i innych ustawach. Ustawodawca
albo przewiduje zbyt wysoką górną granicę kary grzywny za wykroczenie, albo określa górną granicę kary grzywny w sposób niemożliwy do jednoznacznego ustalenia, odwołując się do niezdefiniowanego funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego. Ten ostatni sposób określenia
sankcji karnej za wykroczenie narusza zasadę nulla poena sine lege. Autor nie poprzestaje na krytyce
przepisów karnych, lecz w końcowej części artykułu – oprócz uwag podsumowujących – przedstawia
postulaty de lege ferenda.

 

Słowa kluczowe

pracownicze plany kapitałowe, przepisy karne, przestępstwo, wykroczenie, kara.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Bojarski T., Niektóre szczególne formy odpowiedzialności a odpowiedzialność karna, [w:] Państwo.
Prawo. Myśl prawnicza. Prace dedykowane Profesorowi Grzegorzowi Leopoldowi Seidlerowi
w dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin, Korobowicz A., Leszczyński L., Pieniążek A. [red.],
Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003.
Derek M., Nakłanianie do rezygnacji z oszczędzania w Pracowniczych Planach Kapitałowych –
analiza karnoprawna, „Palestra” 2018, nr 12.
Grześkowiak A., Nullum crimen, nulla poena sine lege anteriori, [w:] Prawa człowieka. Model prawny, Wieruszewski R. [red.], Ossolineum, INP PAN, Wrocław 1991.
Jakubowska-Hara I., Kara grzywny, [w:] Reforma prawa wykroczeń, Tom 1, Daniluk P. [red.], CH
Beck, Warszawa 2019.
Kowalski S., Przepisy karne w ustawie o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre
inne dni, „Monitor Prawniczy” 2018, nr 10.
Kowalski S., Wykroczenia związane z zatrudnieniem pracowników i innych osób wykonujących
pracę zarobkową. Komentarz do ustaw szczegółowych, CH Beck, Warszawa 2019.
Kubicki L., Nowa kodyfikacja karna a Konstytucja RP, „Państwo i Prawo” 1998, z. 9–10.
Kubot Z., Status kierownika działu personalnego, „Praca i Zabezpieczenia Społeczne” 2006, nr 7.
Majewski J., Przestępstwa związane z działalnością banków oraz obrotem pieniężnym i papierami
wartościowymi, [w:] Prawo karne gospodarcze, Górniok O. [red.], CH Beck, Warszawa 2003.
Makowiec A., Prawne aspekty reklamy w sieci – zagadnienia wybrane, „Kultura – Media – Teologia”
2014, nr 18.
Malezini M., System wymiaru grzywien w nowym Kodeksie karnym, „Monitor Prawniczy” 1998, nr 3.
Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, TNOiK, Toruń 2002.
Ochman P., Ochrona działalności bankowej w prawie karnym gospodarczym. Przepisy karne ustaw
bankowych, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
Wojewódka M., Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych. Komentarz, Warszawa 2020, Legalis.
Wróbel W., Grzywna w nowym kodeksie karnym. Nowa kodyfikacja karna. Kodeks karny. Krótkie
komentarze, zeszyt 15, CH Beck, Warszawa 1998.

Ocena kryteriów przyjętych przez Komisję
Nadzoru Finansowego w Metodyce oceny
odpowiedniości członków organów podmiotów
nadzorowanych z 2020 roku

Michał Romanowski
Katarzyna Zarzycka

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.3.1

Abstract

Przedstawiona przez Komisję Nadzoru Finansowego Metodyka oceny odpowiedniości członków organów podmiotów nadzorowanych miała prezentować obiektywne kryteria oceny, oparte na regulacjach
prawnych, którymi kierują się Komisja Nadzoru Finansowego oraz Urząd Komisji Nadzoru Finansowego.
Liczba kryteriów oraz ich subiektywny, ocenny, a wręcz arbitralny i niemierzalny charakter, powodują,
iż Metodyka może stać się w praktyce fikcją oraz instrumentem nieprzydatnym dla rzetelnej oceny
kandydata na członka organów instytucji finansowej. Istnieje ryzyko, że rady nadzorcze lub akcjonariusze będą udawać, że stosują w praktyce Metodykę, a KNF będzie udawać, że jest w stanie zweryfikować tak przeprowadzoną ocenę kandydata. Metodyka nie dostarcza bowiem jednoznacznych
i mierzalnych wytycznych profilu kandydata, które pomogłyby przewidzieć, czy uzyska on akceptację
nadzorcy. Metodyka bardziej przypomina wymagania przygotowywane przez tzw. headhuntera czy
dział HR (o mocno zróżnicowanej i często wątpliwej przydatności) niż kryteria dla oceny prawnej, czy
kandydat gwarantuje ostrożne i stabilne zarządzanie instytucją finansową. Wpraktyce rady nadzorcze
i akcjonariusze mogą utracić na rzecz KNF kontrolę nad doborem kandydatów optymalnych z punktu
widzenia właścicielskiego. Metodyka wprowadza bowiem kryteria akceptacji oparte na dowolności
nadzorcy, a nie na uznaniowości poddającej się kontroli sądowej. Narusza to konstytucyjną zasadę
wolności gospodarczej. Ponadto analiza postanowień Metodyki prowadzi do wniosku, że niektóre
z kryteriów stoją w sprzeczności z konstytucyjnymi prawami i wolnościami człowieka. Sprzeczności te
nie znajdują uzasadnienia w zasadzie proporcjonalności. Oznacza to, zdaniem autorów, że Metodyka
narusza zasady legalizmu i praworządności.

 

Słowa kluczowe

Metodyka oceny odpowiedniości członków organów podmiotów nadzorowanych, rękojmia prowadzenia spraw zakładu w sposób należyty, uznanie administracyjne a dowolność, zasada
praworządności, zasada legalizmu.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Buffett W., “Berkshire Hathaway Annual Shareholder Letter” 2002, s. 16–17, https://www.berkshirehathaway.com/letters/2002pdf.pdf [dostęp: 2.10.2020].
Gronkiewicz-Waltz H., Ewolucja pozycji banku centralnego w świetle zmian w prawie bankowym,
„Państwo i Prawo” 1990, nr 6.
Jaroszyński K., [w:] Banasiński C., Glibowski K., Gronkiewicz-Waltz H., Jaroszyński K., Kaszubski
R., Wierzbowski M., Prawo gospodarcze. Zagadnienia administracyjnoprawne, LexisNexis,
Warszawa 2013.
Jaśkowska M., Uznanie administracyjne w orzecznictwie sądów administracyjnych, „Zeszyty
Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010, nr 5–6.
Jaśkowska M., [w:] Instytucje prawa administracyjnego. System Prawa Administracyjnego. Tom
1, Hauser R. [red.], CH Beck, Warszawa 2015.
Nieborak T., Komisja Nadzoru Finansowego jako gwarant stabilności polskiego systemu finansowego, [w:] Prawo wobec wyzwań współczesności. Tom 5, Guzik B., Buchowska N., Wiliński P.
[red.], Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2008.
Wajda P., Zgoda Komisji Nadzoru Finansowego na powołanie dwóch członków zarządu krajowego
zakładu ubezpieczeń lub krajowego zakładu reasekuracji – wybrane aspekty, „Wiadomości
Ubezpieczeniowe” 2016, nr 1.
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Wolters Kluwer, Warszawa 2012

Statystyczny Polak przewiduje, że będzie żył 77 lat. Pod tym względem jesteśmy największymi pesymistami wśród mieszkańców dziesięciu krajów Europy, którzy wzięli udział w badaniu przeprowadzonym przez Insurance Europe przy współpracy z Polską Izbą Ubezpieczeń. Możliwe, że właśnie dlatego dla tak wielu z nas oszczędzanie na emeryturę jest nieważne.

Z badania wynika, że 47 proc. Polaków nie oszczędza na emeryturę. Co czwarty z nas nie widzi takiej potrzeby. Ci, którzy oszczędzają, zdają się patrzeć w przyszłość bardzo optymistycznie. Spośród mieszkańców wszystkich badanych krajów, jesteśmy najbardziej pewni tego, że zgromadzone fundusze wystarczą nam na wypadek, gdybyśmy żyli dłużej niż zakładamy. Tak zadeklarowała ponad połowa respondentów z Polski. Niewiele mniej osób uważa, że w przypadku ich przedwczesnej śmierci, oszczędności zabezpieczą finansowo ich bliskich.

Oszczędzanie na emeryturę – nie warto czekać!

– W natłoku bieżących spraw łatwo odsunąć od siebie myśli o przyszłości, zwłaszcza jeśli żyje nam się dobrze i jesteśmy w pełni sił. Warto jednak już teraz zabezpieczyć się na czas emerytury, a także swoich bliskich na wypadek naszej niezdolności do dalszej pracy, a nawet śmierci. Jednym z najlepszych sposobów jest długoterminowe oszczędzanie oraz zakup polisy na życie. Niestety polski rynek ubezpieczeń życiowych od dłuższego czasu się kurczy. Z danych PIU po trzecim kwartale 2019 r. wynika, że wartość składki znów spadła o 3,1 proc. – komentuje Piotr Wrzesiński, ekspert Polskiej Izby Ubezpieczeń. – Oferta ubezpieczycieli w zakresie prywatnych programów oszczędzania jest ważnym filarem w systemie emerytalnym. Wyróżnia ją dodatkowe zabezpieczenie przed różnymi rodzajami ryzyka, dlatego warto się jej przyjrzeć – dodaje Piotr Wrzesiński.

<Oszczędzanie na emeryturę – czytaj tekst Piotra Wrzesińskiego na blogu ekspertów PIU>

Wąska perspektywa

Polacy, którzy zdecydowali się na zakup prywatnego produktu emerytalnego, zwracają uwagę przede wszystkim na jego koszty. Dla 68 proc. z nas są one kluczowe. W porównaniu z innymi obywatelami Europy, relatywnie dużą wagę przywiązujemy do korzyści (48 proc. w stosunku do średniej z innych badanych krajów na poziomie 43 proc.). Nie patrzymy natomiast na inwestowanie z szerszej perspektywy. Jedynie 30 proc. respondentów z Polski, przed podjęciem decyzji o wyborze produktu emerytalnego, analizuje jego wyniki. Dla porównania na Węgrzech odsetek ten wynosi prawie 70 proc.

Bezpieczeństwo i elastyczność przede wszystkim

Oszczędzając na emeryturę oczekujemy przede wszystkim bezpieczeństwa inwestycji. Tak zadeklarowała prawie połowa ankietowanych z Polski. Ważna jest też dla nas możliwość dziedziczenia odłożonych środków przez naszych bliskich (46 proc.) oraz otrzymania wypłaty środków finansowych w momencie, kiedy będziemy ich potrzebować, nawet przed przejściem na emeryturę (43 proc.). Dodatkowo co czwarty badany chciałby dostać całość swoich oszczędności w ramach jednej wypłaty, aby móc samodzielnie nimi zarządzać. Pod tym względem przebijają nas tylko Hiszpanie. Najmniej interesuje nas natomiast tzw. odpowiedzialne inwestowanie, a więc wpływ inwestycji na środowisko i społeczeństwo (8 proc.).

Potrzeba edukacji

– Wyniki naszego wspólnego badania z Insurance Europe pokazują rosnące znaczenie edukacji finansowej. Polacy muszą zrozumieć potrzebę dodatkowego oszczędzania na emeryturę, a także wagę zabezpieczenia się w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń – komentuje Iwona Szczęsna, menedżer zespołu ds. współpracy międzynarodowej w Polskiej Izbie Ubezpieczeń.

Dane w formacie excel

Bartosz Kucharski
Świadczenie ubezpieczyciela w umowie
ubezpieczenia mienia

Dorota Maśniak

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.2.7

Abstract

 

Słowa kluczowe

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 2 września 2019 roku
(III CZP 99/18)
[Glosa aprobująca]

Karol Rębisz

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.2.6

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest omówienie Uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2019 roku (sygn. III CZP 99/18[OSNC 2020/2/13]). Uchwała została podjęta na wniosek Rzecznika
Finansowego w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie sądów powszechnych. Omawiana uchwała dotyczy zasadności zwrotu kosztów prywatnej opinii biegłego (ekspertyzy) przez ubezpieczyciela
w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. W ocenie autora Sąd Najwyższy prawidłowo wskazał, że poszkodowanemu oraz cesjonariuszowi roszczeń odszkodowawczych przysługuje zwrot kosztów ekspertyzy od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej. Warto jednak uzupełnić rozważania Sądu Najwyższego poprzez omówienie kwestii
niezbędności ekspertyzy i dodanie kilku uwag dotyczących cesji wierzytelności odszkodowawczych.

 

Słowa kluczowe

prywatna opinia biegłego, poszkodowany, cesjonariusz, roszczenia odszkodowawcze.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Chrościński P., Sprawozdanie z konferencji „Kancelarie odszkodowawcze jako uczestnicy rynku
ubezpieczeniowego – wczoraj, dziś i jutro, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2015, nr 2.
Fuchs B., Komentarz do art. 361 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część
ogólna (art. 353–534), Fras M., Habdas M. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
Kaliński M., [w:] System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna. Tom VI, Olejniczak
A. [red.], CH Beck, Warszawa 2009.
Kowalewski E., Ziemiak M., W sprawie legalności ubezpieczeniowych kancelarii odszkodowawczych, „Prawo Asekuracyjne” 2011, nr 1.
Krajewski M., Szkoda na mieniu wynikająca z wypadków komunikacyjnych, Instytut Wymiaru
Sprawiedliwości, Warszawa 2017.
Krajewski M., Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej według kodeksu cywilnego, Wolters
Kluwer, Warszawa 2011.
Krawczyk K., Daszewski A., Kancelarie odszkodowawcze z perspektywy Rzecznika Ubezpieczonych,
„Monitor Ubezpieczeniowy” 2009, nr 37.
Olejniczak A., Komentarz do art. 361 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania
– część ogólna, Kidyba A. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
Orlicki M., Ubezpieczenia obowiązkowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
Raport Rzecznika Finansowego Wytyczne nadzorcze w sprawie likwidacji szkód komunikacyjnych
a praktyki zakładów ubezpieczeń, Warszawa 2017.
Senacki projekt ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych
wynikających z czynu niedozwolonego (Sejm VIII kadencji, druk nr 3136).
Sikorski G., Komentarz do art. 509 k.c., [w:] Ciszewski J., Nazaruk P., Kodeks cywilny. Komentarz,
Wolters Kluwer, Warszawa 2019.
Wąsiewicz A., Orlicki M., Koszt usługi likwidacji szkody jako element odszkodowania z tytułu
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, „Prawo
Asekuracyjne” 1999, nr 3.

Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Bydgoszczy z 22 stycznia
2020 roku sygn. I SA/Bd 655/191

Wiktor Podsiadło

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.2.5

Abstract

W glosowanym wyroku sąd stanął na stanowisku, że usługi ubezpieczeniowe nie podlegają opodatkowaniu podatkiem u źródła, o którym stanowi art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku dochodowym
od osób prawnych. Za takim rozstrzygnięciem przemawia brak podobieństwa usługi ubezpieczeniowej do innych, wymienionych w tym przepisie świadczeń. Przedstawiony przez sąd pogląd zasługuje
na aprobatę. Warto również zauważyć, że art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku dochodowym od osób
prawnych stanowi przykład posłużenia się przez prawodawcę zwrotem niedookreślonym w celu zdeterminowania granic opodatkowania. Wydaje się, że ostrożne wykorzystywanie sformułowań niedookreślonych w prawie podatkowym jest uzasadnione. Należy jednak wskazać, że rodzi to ryzyko polegające na dokonywaniu przez administrację skarbową – w złej wierze – interpretacji przepisów prawa
podatkowego w celu zwiększenia obciążeń podatkowych

 

Słowa kluczowe

podatek dochodowy, podatek u źródła, ubezpieczenie, gwarancja, zwroty niedookreślone.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Borszowski P., Determinanty elastyczności przepisów prawa podatkowego (na drodze do poprawy
systemu podatkowego), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2016, nr 1.
Borszowski P., Określenia nieostre i klauzule generalne w prawie podatkowym, Wolters Kluwer,
Warszawa 2017.
Brzeziński B., Wstęp do nauki prawa podatkowego, TNOiK, Toruń 2003.
Filipczyk H., Zakaz nadużycia prawa przez organy podatkowe, „Przegląd Podatkowy” 2019, nr 9.
Knawa K., Zasada określoności zobowiązania podatkowego jako postulat nauki i wymóg prawny,
„Toruński Rocznik Podatkowy” 2014, nr 1.
Kondej M., Przełamanie rezultatów wykładni językowej zgodnie z zasadą nadrzędności Konstytucji,
„Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2019, nr 3.
Krajewski M., Umowa ubezpieczenia. Art. 805–834 k.c. Komentarz, Warszawa 2016, Legalis/dostęp elektroniczny.
Kukiełka J., Charakterystyka relacji gwarantowania, [w:] Kukiełka J., Poniewierka D., Ubezpieczenia
finansowe. Gwarancje ubezpieczeniowe. Ubezpieczenia transakcji kredytowych, Oficyna
Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Warszawa 2003.
Kukiełka J., Porównanie relacji gwarantowania i różnych rodzajów ubezpieczeń, [w:] Kukiełka J.,
Poniewierka D., Ubezpieczenia finansowe. Gwarancje ubezpieczeniowe. Ubezpieczenia transakcji kredytowych, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Warszawa 2003.
Ladziński A., Waśko J., Burczyński T., Waśko W., Kudlek K., Instrumentalne wszczynanie postępowań karnych skarbowych w trakcie postępowań kontrolnych i podatkowych – analiza praktyki
stosowania art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej. Raport podsumowujący wyniki badania
danych uzyskanych w trybie dostępu do informacji publicznej, TNOiK, Toruń 2019.
Leńczuk J., Zwroty niedookreślone w procesie stosowania prawa podatkowego, [w:] Daniny publiczne. Prawo finansowe wobec wyzwań XXI wieku, Dobaczewska A., Juchniewicz E., Sowiński
T. [red.], CeDeWu, Warszawa 2010.
Leszczyński L., Tworzenie generalnych klauzul odsyłających, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii
Curie Skłodowskiej, Lublin 2000.
Mastalski R., Interpretacja prawa podatkowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław 1989.
Mastalski R., Prawo podatkowe, CH Beck, Warszawa 2014.
Tracz G., Umowa gwarancji ze szczególnym uwzględnieniem gwarancji bankowej, Zakamycze,
Kraków 1998.
Trzaskowski R., Żuławska C., Komentarz do art. 391 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III.
Zobowiązania. Część ogólna, Gudowski J. [red.], Warszawa 2018, Lex/dostęp elektroniczny.
Wołodkiewicz W., Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej, Warszawa
2009, Lex/dostęp elektroniczny.
Kondek J.M., Komentarz do art. 805 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Osajda K. [red.],
Warszawa 2020, Legalis/dostęp elektroniczny.
Ubezpieczenia finansowe i gwarancje ubezpieczeniowe, Holly R. [red.], Poltext, Warszawa 2003.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.

Problematyka VAT w odszkodowaniach
wypłacanych z obowiązkowego ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody
w pojazdach będących przedmiotem leasingu

Michał P. Ziemiak

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.2.4

Abstract

Zagadnienie VAT w odszkodowaniach wypłacanych przez zakłady ubezpieczeń doczekało się, co prawda, dość pokaźnej liczby orzeczeń sądowych oraz pewnych opracowań naukowych, niemniej wciąż
przysparza problemów. Jest to szczególnie dobrze widoczne w kontekście szkód w pojazdach leasingowanych. Zarówno w praktyce ubezpieczycieli działających na polskim rynku, jak i w rodzimej judykaturze napotkać możemy bowiem na dwa stanowiska odnośnie tego, czy odszkodowanie takie powinno
czy też nie powinno uwzględniać VAT. W istocie jest to pochodna szerszej kwestii, a mianowicie tego,
komu przysługuje status poszkodowanego. Wramach niniejszego artykułu autorzy analizują m.in.
rozstrzygnięcia sądowe oraz podejmują próbę wypracowania rozwiązań mających na celu eliminację
wskazanych problemów.

 

Słowa kluczowe

odszkodowanie, VAT, OC PPM, leasing.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Analiza Rzecznika Finansowego z dnia 23 maja 2018 r., Warszawa 2018.
Brol J., Umowa leasingu, LexisNexis, Warszawa 2010.
Chmielowiec B., Podatek od towarów i usług (VAT) przy wypłacie odszkodowań z tytułu umów ubezpieczenia w zakresie ubezpieczeń gospodarczych, „Rozprawy Ubezpieczeniowe” 2014, nr 2(17).
Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część szczególna, Kidyba A. [red.], Wolter
Kluwer, Warszawa 2014.
Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–764(9)), Fras M.,
Habdas M. [red.], Wolter Kluwer, Warszawa 2018.
Poczobut J., Odrębna regulacja umowy leasingu w kodeksie cywilnym, [w:] „Monitor Rachunkowości
i Finansów” 2000, nr 11, poz. 12.
Wytyczne dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych przyjęte uchwałą Komisji
Nadzoru Finansowego nr 414/2014 KNF w dniu 16 grudnia 2014 r

Funkcje ubezpieczeń gospodarczych
a zrównoważony rozwój

Malwina Lemkowska

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.2.3

Abstract

Dążenie do zrównoważonego rozwoju jest deklaracją powszechnie przyjętą przez współczesne społeczeństwa. Realizuje się poprzez współudział podmiotów z różnych poziomów organizacji systemu gospodarczego w podejmowaniu działań na rzecz uwzględniania w procesach gospodarczych aspektów
środowiskowych i społecznych. Opracowanie przedstawia, z jednej strony, podmioty sektora ubezpieczeń
jako współtwórców zrównoważonego rozwoju. Funkcje ubezpieczeń gospodarczych (ochronna, prewencyjna) oraz perspektywa długoterminowa obecna w ubezpieczeniach pozwalają bowiem oddziaływać
trwale na zrównoważone postawy ubezpieczonych czy poszukujących ochrony ubezpieczeniowej.
Z kolei kierunek aktywności inwestycyjnej ubezpieczycieli determinuje lub może determinować podaż
kapitałów dla przedsięwzięć prośrodowiskowych i prospołecznych. Z drugiej natomiast strony, zakłady ubezpieczeń są w niniejszej pracy ukazane jako podmioty istotnie eksponowane na materializację
ryzyka dla zrównoważonego rozwoju w różnych obszarach ich działalności. W długim okresie sektor
ubezpieczeń ma zatem szansę stać się jednym z kluczowych beneficjentów zrównoważonej gospodarki.

 

Słowa kluczowe

funkcje ubezpieczeń gospodarczych, zrównoważony rozwój.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

A call for action: Climate change as a source of financial risk, NGFS, Paris 2019.
Action Plan on the Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015–2030. A disaster risk –
informed approach for all EU policies, Commission Staff Working Document SWD (2016) 205
final/2, European Commission, Brussels 2016.
Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego A/RES/70/1, ONZ,
Nowy Jork 2015.
Baczulis S., Idea zrównoważonego rozwoju w dokumentach końcowych Szczytu Ziemi w Rio de
Janeiro i Johannesburgu, „Świat Idei i Polityki” 2003, t. 3.
Benett P., Anti-Trust? European Competition Law and Mutual Environmental Insurance, “Economic
Geography” 2000, nr 76(1).
Berniak-Woźny J., Good governance – narzędzie czy fundament zrównoważonego rozwoju? „Zeszyty
Naukowe Uczelni Vistula” 2017, nr 55(4).
Biermann F. i inni, Integrating Governance into the Sustainable Development Goals, “Policy Brief”
2015, no. 3, https://collections.unu.edu/eserv/UNU:1825/Post2015_UNU-IAS_PolicyBrief3.pdf
[dostęp: 20.12.2019].
Call for EU Action: a centralized register for environmental, social and governance (ESG) data in
the EU, Brussels 2020, www.insuranceeurope.eu [dostęp: 6.07.2020].
Climate Change and the Insurance Industry: Taking Action as Risk Managers and Investors. Perspective
from C-level executives in the insurance industry, The Geneva Association, Geneva 2018.
Climate resilience: how insurance can contribute to a new, “green” dawn, „Swiss Re Economic
Insights” 2019, no. 20.
Comments on the EU sustainability taxonomy, ECO-LTI-19-087, Insurance Europe, Brussels 2019.
Deklaracja z Rio w sprawie środowiska i rozwoju, w: Dokumenty Końcowe Konferencji Narodów
Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój”. Rio de Janeiro, 3–14 czerwca 1992, Instytut Ochrony
Środowiska, Warszawa 1993.
Dhaoui I., Good governance for sustainable development, Munich Personal RePEc Archive, Munich
2019, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/92544/ [dostęp: 20.12.2019].
Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie
odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu (OJ UE L 143, 30.4.2004).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca
dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy (OJ UE 15.11.2014 L 330/1).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie
dystrybucji ubezpieczeń (OJ UE 2.2.2016 L 26/19).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/828 z dnia 17 maja 2017 r. zmieniająca
dyrektywę 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania (OJ UE z 20.05.2017 L132/1).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie
podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Solvency II)
(OJ UE L 335/1 17.12.2009).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie
rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniająca dyrektywę Parlamentu
Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/
EWG (OJ UE 29.6.2013 L 182/19).
EIOPA consultation paper on technical advice on the integration of sustainability risks and sustainability factors in the delegated acts under Solvency II and IDD, ECO-LTI-19-018, Insurance
Europe, Brussels 2019.
European Risk Management Seminar. Sustainability, FERMA, Brussels 2018.
Farny D., Versicherungsbetriebslehre, 4. Afl., Verlag Versicherungswirtschaft, Karlsruhe 2006.
Financing a Sustainable European Economy. Final Report 2018 by the High-Level Expert Group on
Sustainable Finance. European Commission, Brussels 2018.
Fisher E., Lange B., Scotford E., Environmental Law, Text, Cases, and Materials, Oxford University
Press, Oxford 2013.
Górka K., Poskrobko B., Radecki W., Ochrona środowiska. Problemy społeczne, ekonomiczne i prawne, PWE, Warszawa 2001.
Handschke J., Pojęcie, treść i zasady polityki ubezpieczeniowej – rozważania nie tylko metodologiczne, w: Studia Ubezpieczeniowe, Sangowski T. [red.], Wydawnictwo AE, Poznań 1998.
Handschke J., Gospodarcze i społeczne znaczenie ubezpieczeń gospodarczych, [w:] Vademecum
ubezpieczeń gospodarczych, Sangowski T. [red.], Saga Printing, Poznań 1999.
Indexing resilience: A primer for insurance markets and economies, „Sigma” 2009, no 5.
Insurance Europe comments on the EC proposal for a regulation on disclosures for sustainable investments and sustainability risks, Position Paper ECO-LTI-18-034, Insurance Europe, Brussels 2018.
Insurance Europe comments on the European Commission proposal for a regulation on the establishment of a framework to facilitate sustainable investment, ECO-LTI-18-033, Insurance
Europe, Brussels 2018.
Insurance: adding value to development in emerging markets, „Sigma” 2017, no. 5.
Issues Paper on Climate Change Risks to the Insurance Sector, Sustainable Insurance Forum, IAIS,
Basel 2018.
Jarzabkowski P., Chalkias K., Cacciatori E., Bednarek R., Between State and Market: Protection Gap
Entities and Catastrophic Risk, Cass Business School, City, University of London, London 2018.
Johnson N., Native Village of Kivalina v. ExxonMobil Corp: Say Goodbye to Federal Public Nuisance
Claims for Greenhouse Gas Emissions, „Ecology Law Quarterly” 2013, no. 40(2).
Klasyfikacja ryzyk występujących w działalności zakładów ubezpieczeń, KPMG, PIU, Warszawa 2017.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Banku
Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Plan
działania: Finansowanie zrównoważonego wzrostu gospodarczego, COM (2018) 97 final,
Komisja Europejska, Bruksela 2018.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483).
Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie, MP nr 36,
poz. 423. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2010.
Lemkowska M., Environmental Liability Directive call for development of financial instruments: the
issue of compulsory insurance, „Economics and Law” 2018, no. 17(4).
Lemkowska M., Systemy zarządzania środowiskowego zgodne z wymaganiami normy ISO 14001
na tle wybranych determinant rozwoju rynku ubezpieczeń środowiskowych, Wydawnictwo
Adam Marszałek, Toruń 2020.
Łańcucki J., Trzy filary zrównoważonego rozwoju. Metrologia, ocena zgodności, normalizacja, [w:] Znormalizowane systemy zarządzania, Łańcucki J. [red.], Wydawnictwo UEP, Poznań 2010.
McAneney J., McAneney D., Musulin R., Walker G., Crompton R., Government-sponsored natural
disaster insurance pools: A view from down-under, „International Journal of Disaster Risk
Reduction” 2016, no. 15(3).
Menhart M., Pyka A., Ebersberger B., Hanusch H., Industry Dynamics in the German Insurance
Market, [w:] Applied Evolutionary Economics and the Knowledge-based Economy, Pyka A.,
Hanusch H. [ed.], Edward Edgar Publishing Limited, Cheltenham 2006.
Metodyka testów warunków skrajnych – wyniki konsultacji, Komisja Nadzoru Finansowego,
Warszawa 2019.
Michalski T., Śliwinski A., Paradygmat finansów i nowe rodzaje ryzyka jako nośniki ryzyka systemowego, „Problemy zarządzania” 2015, nr 13(5).
Monkiewicz J., Monkiewicz M., Ochrona konsumentów w nowym paradygmacie regulacyjno-
-nadzorczym rynków finansowych, [w:] Ochrona konsumentów na rynku ubezpieczeniowym
w Polsce, Monkiewicz J., Orlicki M. [red.], Poltext, Warszawa 2015.
Nasza wspólna przyszłość. Raport Światowej Komisji do spraw Środowiska i Rozwoju, PWE,
Warszawa 1991.
Odnowiona Strategia Unii Europejskiej dotycząca Trwałego Rozwoju, EU SDS 10117/06, Rada Unii
Europejskiej, Bruksela 2006.
Opinion on Sustainability within Solvency II, EIOPA – BoS – 19/241, EIOPA, Frankfurt 2019.
Pearce D., Markandya A., Barbier E., Blueprint for a Green Economy, Earthscan, New York 2013.
Peruvian farmer sues German Energy giant for contributing to climate change, „The Guardian”
14.11.2017, www.theguardian.com [dostęp: 17.04.2020].
Pokrzywniak J., Komentarz do art. 805 Kodeksu cywilnego, [w:] Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz.
Art. 627–1088, Gutowski M. [red.], CH Beck, Warszawa 2019, www.legalis.pl [dostęp:
16.04.2020].
Projekt Opinii Komisja Zasobów Naturalnych Plan działania w sprawie ram z Sendai dotyczących
ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w latach 2015–2030, Europejski Komitet Rozwoju,
Bruksela 2017.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 28 listopada 2019 r. w sprawie alarmującej sytuacji klimatycznej i środowiskowej, 2019/2930(RSP), Parlament Europejski, Bruksela 2019.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy
2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (OJ UE 29.6.2016 L 171/1).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r.
w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług
finansowych (OJ UE 9.12.2019 L317/1).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2089 z dnia 27 listopada 2019 r.
zmieniające rozporządzenie (UE) 2016/1011 w odniesieniu do unijnych wskaźników referencyjnych transformacji klimatycznej oraz unijnych wskaźników referencyjnych dostosowanych do porozumienia paryskiego, a także ujawniania informacji dotyczących wskaźników referencyjnych w związku z kwestiami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju (OJ UE 9.12.2019 L317/17).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie
(UE) 2019/2088 (OJ UE 22.6.2020 L 198/13).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1286/2014 z dnia 26 listopada 2014 r.
w sprawie dokumentów zawierających kluczowe informacje, dotyczących detalicznych produktów zbiorowego inwestowania i ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych (PRIIP)
(OJ UE 9.12.2014 L 352/1).
Ryan R., Schoburgh E.D., Preface, [w:] Handbook of Research on Subnational Governance and
Development, Schoburgh E., Ryan R. [ed.], IGI Global, Hershey, PA 2017.
Sangowski T., Handschke J., Mogilski W., Prewencja a ubezpieczenia w świetle polskiej teorii i praktyki ubezpieczeniowej, „Studia Ubezpieczeniowe” 1979 tom IV.
Skipper H., Foreign insurers in emerging markets: Issues and concerns, International Insurance
Foundation, Washington 1997.
Stanny M., Czarnecki A., Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Zielonych Płuc Polski. Próba
analizy empirycznej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2011.
Süer S., Developments on Sustainable Finance: A Growth Opportunity for Global Economy, [w:] Handbook of Research on Creating Sustainable Value in the Global Economy, Akkucuk U. [ed.],
IGI Global – Business Science Reference, Hershey, PA 2020.
Tarlock A.D., Ideas Without Institutions: The Paradox of Sustainable Development, “India Journal
of Global Legal Studies” 2011, no 9(35).
The global state of sustainable insurance. Understanding and integrating environmental, social
and governance factors in insurance, UNEP, Geneva 2009.
Ubezpieczenia gospodarcze, Sangowski T. [red.], Poltext, Warszawa 2001.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. 2019, poz. 1396).
Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (tekst jedn.
Dz. U. 2019, poz. 381).
Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (tekst
jedn. Dz. U. 2019, poz. 477).
Vaughan E. J., Vaughan T., Fundamentals of Risk and Insurance, 10th ed., John Wiley&Sons, Hoboken
2008.
Weather, Climate & Catastrophe Insight. 2019 Annual Report, Aon, Chicago 2020.
Wedeł-Domaradzka A., Domaradzki A., Odpowiedzialność korporacji za szkody w środowisku –
sprawa Exxon Valdez, „Logistyka” 2011, nr 6.
Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniające rozporządzenie (UE)
2016/1011 w odniesieniu do wskaźników referencyjnych niskoemisyjności i wskaźników referencyjnych pozytywnego wpływu na emisyjność, COM (2018) 355 final, Komisja Europejska,
Bruksela 2018.
Wniosek: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, COM(2018) 353 final, Komisja Europejska, Bruksela 2018.
Wytyczne dotyczące sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych, C(2017) 4234
final, Komisja Europejska, Bruksela 2017.
Wytyczne dotyczące sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych: Suplement dotyczący zgłaszania informacji związanych z klimatem, C(2019) 209/01, Komisja Europejska,
Bruksela 2019.
Zielona Księga w sprawie ubezpieczeń od klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez
człowieka, COM(2013) 213 final, Komisja Europejska, Strasburg 2013.
Żuchowski J., Jakość jako główna determinanta osiągania celów zrównoważonego rozwoju, [w:] Rola znormalizowanych systemów zarządzania w zrównoważonym rozwoju, Łańcucki J. [red.],
Wydawnictwo UEP, Poznań 2011.

Przesłanki (dyrektywy) wymiaru
administracyjnych kar pieniężnych nakładanych
na krajowy zakład ubezpieczeń (część II)

Paweł Wajda

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2020.2.2

Abstract

Niniejsza publikacja poświęcona jest analizie ustawowych dyrektyw mających wpływ na ustalenie
przez Komisję Nadzoru Finansowego wymiaru administracyjnych kar pieniężnych stosowanych wobec krajowych zakładów ubezpieczeń w reżimie ustawy z dnia 11 września 2015 roku o działalności
ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (tekst jedn. Dz. U. 2019, poz. 381, z późn. zm.). Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie tego, jak wskazane dyrektywy są rozumiane w praktyce obrotu.
Powyższe ma szczególne znaczenie z punktu widzenia zakładów ubezpieczeń, stron postępowania
sankcyjnego prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Właściwe zrozumienie przesłanek
(dyrektyw) wymiaru administracyjnej kary pieniężnej implikuje bowiem odpowiednie zachowanie tego
zakładu ubezpieczeń w ramach postępowania, co ma swoje bezpośrednie przełożenie na wysokość
i dolegliwość administracyjnej kary pieniężnej.

 

Słowa kluczowe

kara administracyjna, kara administracyjna pieniężna, Komisja Nadzoru Finansowego, nadzór, odpowiedzialność administracyjna, dyrektywy wymiaru kary.

 

Pełna treść artykułu:

PDF

Bibliografia

Blicharz R., Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad rynkiem kapitałowym w Polsce, Oficyna
Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2009.
Borkowska K., Wajda P., [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, Wierzbowski M., Sobolewski
L., Wajda P. [red.], CH Beck, Warszawa 2012.
Cebera A., Firlus J. G., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Knysiak-Sudyka
K. [red.], Warszawa 2019, LEX, komentarz do art. 189d k.p.a.
Dudziak S., Zasady wymiary administracyjnych kar pieniężnych po nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego, „Samorząd Terytorialny” 2018, nr 6.
Niżnik-Dobosz I., Aksjologia sankcji w prawie administracyjnym, [w:] Sankcje administracyjne.
Blaski i cenie, Stahl M., Lewicka R., Lewicki M. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
Przybysz P.M., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa
2019, komentarz do art. 189d k.p.a., LEX.
Skoczylas A., [w:] Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, Sójka T. [red.],
Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
Stahl M., Sankcje administracyjne – problemy węzłowe, [w:] Sankcje administracyjne, Stahl M.,
Lewicka R., Lewicki M. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
Stankiewicz R., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Hauser R., Wierzbowski
M. [red.], CH Beck, Warszawa 2020, komentarz do art. 189d k.p.a., Legalis.
Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmienia ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, Druk Sejmowy na 1183, Sejm VIII Kadencji, http://
orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/F3388D1AB00B1313C125809D004C3C8E/%24File/1183-
uzasadnienie.docx [dostęp: 24.03.2020].
Wajda P., Rola decyzji administracyjnej w nadzorze nad polskim systemem finansowym, CH Beck,
Warszawa 2009.