Było bardzo intensywnie i szybko, będzie jeszcze bardziej. Eksperci PIU, którzy podsumowują 2019 r. i piszą o planach na kolejny rok, nie mają tu wątpliwości. Wiele działań narzucają nam struktury unijne, tworząc prawo europejskie. Wpływ na naszą aktywność ma też rozwój technologii, kwestie związane z rosnącym ryzykiem klimatycznym czy przemianami społecznymi. To również sprawia, że musimy działać coraz szybciej, by dostosować rynek i produkty do zmieniających się potrzeb ludzi. Oto podsumowanie 2019 r. i plany na 2020 r.
Podsumowanie 2019 r. i plany na 2020 r.: sprawy europejskie
Podsumowanie 2019 r. i plany na 2020 r. przedstawiają: Iwona Szczęsna, Paweł Sawicki oraz Piotr Wrzesiński
Iwona Szczęsna: Europa znowu przyspieszy
Wybory do Parlamentu Europejskiego wzmocniły pozycję zielonych, co na pewno zwiększy intensywność prac nad zrównoważonym finansowaniem. Nowych eurodeputowanych trzeba jednak dopiero zainteresować ubezpieczeniami i pokazać im wpływ branży na gospodarkę.
New Green Deal i Unia Rynków Kapitałowych
Z kolei nowa Komisja Europejska priorytetów nie zmieniła, zmieniło się natomiast tempo jej prac. Już poznaliśmy propozycję New Green Deal, a w pierwszym kwartale 2020 r. poznamy regulację dotyczącą sztucznej inteligencji. Komisja będzie też pracowała nad kolejną odsłoną Unii Rynków Kapitałowych. Dla branży ubezpieczeniowej ważne będą również przyszłoroczne prace nad Wypłacalnością II, PRIIPs i rewizją IDD.
Dyrektywa Komunikacyjna?
W Radzie UE w 2019 r. pracom przewodniczyła prezydencja rumuńska, a potem fińska. Żadna z nich nie skończyła prac nad ważną dla branży dyrektywą komunikacyjną. Spada to więc na kolejne prezydencje w 2020 r. – chorwacką i niemiecką. Kontynuowane będą również prace nad e-privacy.
EIOPA bez urlopu
Nadzorca europejski – EIOPA na pewno nie odpoczywała w 2019 r. Konsultowała m.in. zapisy dotyczące nadzoru makroostrożnościowego, uwzględniania zasad zrównoważonego rozwoju w Wypłacalności II i IDD, chmury obliczeniowej, Wypłacalności II, w tym ubezpieczeniowych funduszy gwarancyjnych. I nie zanosi się na to, że we Frankfurcie spadnie tempo prac. 2020 rok będzie ostatnim rokiem EIOPA pod obecnym przewodnictwem, więc i tu zapowiada się intensywnie i ciekawie.
Paweł Sawicki: Rok 2020 będzie zielony
Ursula von der Leyer, szefowa Komisji Europejskiej, zaczęła wystąpienie przed eurodeputowanymi od deklaracji walki ze zmianami klimatycznymi, wspominając, że Wenecja jest pod wodą, a plony w Europie Wschodniej zmniejszają się o połowę.
Zielony ład
Odpowiedzią ma być nowy zielony ład połączony z transformacją energetyczną i redukcją szkodliwych emisji. Czyli sustainable finance – zrównoważone finansowanie, którego istotą jest przekierowanie przepływów pieniężnych w stronę zielonych projektów i inwestycji. Odpowiedzialny za to będzie wiceszef KE Frans Timmermans.
Grupa ds. zrównoważonego finansowania
Polska Izba Ubezpieczeń już latem mijającego roku powołała grupę roboczą ds. zrównoważonego finansowania. Za jej pośrednictwem przekazujemy zakładom ubezpieczeń informacje o pracach dotyczących europejskich regulacji, ale też ustalamy stanowiska.
Taksonomia
Szczególnie ważne wydaje się unijne rozporządzenie o taksonomii. Określa, jaką działalność możemy uznać za zrównoważoną i przyczyniającą się do łagodzenia zmian klimatu. Na początku roku Komisja Europejska, Parlament i Rada zatwierdzą wstępne porozumienie uzgadniające ostateczną treść stosowanego bezpośrednio unijnego rozporządzenia.
Zielone inwestycje
Ale zrównoważone finansowanie to nie tylko przepisy prawa. Już teraz wiele instytucji finansowych w Unii Europejskiej publicznie ujawnia poziom swojego zaangażowania w „zielone” inwestycje. Są to np. inwestycje w projekty solarne, wiatrowe i geotermalne. Unijne zakłady ubezpieczeń przygotowują produkty uwzgledniające czynniki ESG (environment, social and governance), deklarują odchodzenie od ubezpieczania przedsiębiorstw związanych z węgłem kamiennym. Ale tu zmiany powinny być raczej ewolucyjne niż rewolucyjne. Koniecznie też trzeba w tym uwzględnić specyfikę poszczególnych państw. Znaczna część niektórych gospodarek związana jest z energią otrzymywaną w procesie spalania paliw kopalnych. Komunikujemy w Brukseli polską perspektywę.
Wypłacalność II – miejmy nadzieję że ewolucja, a nie rewolucja
Prace nad rewizją najważniejszej dyrektywy regulującej działalność ubezpieczeniową, czyli Solvency II, ruszyły na początku mijającego roku. Komisja Europejska skierowała wówczas do EIOPA prośbę o poradę dotyczącą rewizji tej dyrektywy. Porada ma być gotowa do końca czerwca 2020, a na jej podstawie Komisja do końca przyszłego roku planuje przygotować pierwszą, wstępną wersję propozycji legislacyjnej.
Rok SOLVENCY II
EIOPA rozpoczęła publiczne konsultacje w połowie października, a na odpowiedź oczekuje do połowy stycznia 2020 roku. Nadchodzący rok na pewno będzie zatem rokiem Solvency II: rozpocznie się silnym akcentem w postaci stanowiska branży do propozycji EIOPA, a tempo prac legislacyjnych nie powinno spadać.
Czy jednak jesteśmy z tych prac zadowoleni? Już sama skala proponowanych zmian nieco przytłacza, jest ich grubo ponad 100. Oczywiście istotna część propozycji rewizji dotyczy zagadnień mniej istotnych na polskim rynku ubezpieczeniowym, na przykład korekty dopasowującej i korekty z tytułu zmienności.
Rewolucja może pożreć …
Są jednak zagadnienia również i nas dotyczące, w tym tworzenie „wypłacalnościowych” rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, sprawozdawczość i stosowanie w praktyce zasady proporcjonalności. Istotnym zagadnieniem pozostaje kwestia wymogów kapitałowych i ujmowania oczekiwanych zysków z przyszłych składek. Rewolucyjne zmiany, zamiast systematycznych, nie przyczynią się do stabilności i bezpieczeństwa rynku ubezpieczeniowego, a koszty skokowego wzrostu bezpieczeństwa systemu obciążą klientów.
Ostatni moment
W tym miejscu warto również podkreślić, że wstępny etap tworzenia prawa europejskiego, a takim jest publiczna konsultacja projektu odpowiedzi EIOPA dla Komisji Europejskiej, jest idealnym momentem na przedstawianie stanowiska polskiej branży ubezpieczeniowej. I to dla nas ostatni moment. Gdy już wszyscy w Europie osiągną kompromis, na zgłaszanie uwag będzie za późno. Zdecydowanie za późno będzie w momencie, gdy zrewidowany tekst dyrektywy Wypłacalność II trafi do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Ministerstwo Finansów utnie wtedy wszelkie dyskusje stwierdzeniem, że dana zmiana wynika z nowej treści dyrektywy. I będzie miało rację.
Piotr Wrzesiński: Ubezpieczenia na życie – kryzys w całej Europie
Od kilku kwartałów udział ubezpieczeń życiowych w całym rynku systematycznie maleje, głównie za sprawą spadku składki z ubezpieczeń o charakterze inwestycyjnym. Polska nie jest pod tym względem wyjątkowa, na całym świecie ubezpieczenia na życie są w kryzysie. Jest to związane m.in. z dynamicznymi zmianami społecznymi oraz gospodarczymi w ostatnich latach.
UFK – Europa i Polska
W 2020 r. na poziomie krajowym czekają nas w szczególności dalsze dyskusje nad kształtem produktów z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi. Warto wskazać m.in. rozpoczęte przez KNF prace nad interwencją produktową na rynku UFK oraz trwający przegląd rekomendacji dotyczących badania adekwatności produktu.
PEPP i PRIIPs
Na poziomie europejskim w ubezpieczeniach życiowych najbardziej gorącymi tematami będą PEPP oraz PRIIPs. W 2020 r. zakończyć się mają prace nad aktami wykonawczymi do rozporządzenia PEPP, nad którymi pracuje obecnie EIOPA. Prace te rozpoczęły się w połowie obecnego roku i PIU było od początku w nie zaangażowane. W posiedzeniach brał przedstawiciel w Panelu ekspertów ds. PEPP w EIOPA, który wspiera urząd w przygotowaniu projektów tych dokumentów. Akty wykonawcze do rozporządzenia PEPP są o tyle ważne, że dopiero z nich wyłoni się ostateczny kształt produktu PEPP i będzie można odpowiedzieć na pytania, którzy dystrybutorzy i na jakich rynkach produkt ten będzie miał szansę zaistnieć. Warto wspomnieć również o trwającym obecnie przeglądzie rozporządzenia PRIIPs. Jak wszyscy wiemy PRIIPs nie jest idealny, więc w 2020 r. może pojawić się szansa na jego poprawę.
Rynek ubezpieczeń komunikacyjnych: bezpieczeństwo i równowaga, głupcze!
Gdybyśmy mieli dwoma słowami określić, co czeka rynek ubezpieczeń komunikacyjnych, to pewnie zrobilibyśmy to jak Clinton. Krótko i dosadnie – bezpieczeństwo i równowaga to dwie najważniejsze kwestie według ekspertów PIU. Ale nie tylko. Wracamy do BLS, promocji ubezpieczeń dobrowolnych oraz rozliczeń fakturowych. O rynku komunikacyjnym mówią eksperci: Monika Chłopik, Łukasz Kulisiewicz i Agnieszka Dąbrowska.
Monika Chłopik: Czekamy na zmiany ustawy, czekamy na działania dotyczące BRD
Od czasu ostatniej dużej nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK upłynęło ponad 8 lat. Codzienna praktyka zakładów ubezpieczeń wskazuje coraz dobitniej na konieczność podjęcia prac nad kolejnymi zmianami. Mamy nadzieję, że początek roku i kadencji parlamentu to dobra okazja, by je podjąć.
Ważne postulaty
Rynek zgłasza istotne z punktu widzenia kierowców propozycje. Między innymi: zrównanie zasad sankcjonowania niezgodnych z przepisami prawa postępowań krajowych i zagranicznych zakładów ubezpieczeń. Tym samym zwiększenie ochrony klientów zagranicznych zakładów ubezpieczeń. Obecnie wobec zagranicznych zakładów ubezpieczeń KNF nie może zastosować kar administracyjnych z tytułu nieterminowej likwidacji szkód. Walczymy też o dopuszczenie w znacznie szerszym zakresie możliwości korespondencji elektronicznej pomiędzy zakładem ubezpieczeń a ubezpieczającymi i poszkodowanym. Ważne jest też zniesienie ograniczenia możliwości wypowiedzenia umowy OC nie później niż na jeden dzień przed końcem rocznego okresu ubezpieczenia.
Pod koniec 2018 r. wystąpiliśmy do Ministerstwa Finansów o podjęcie możliwie pilnej nowelizacji ustawy. Jak dotąd, zmiany w ustawie dotyczyły wdrożenia prawa UE lub były konsekwencją innych zmian legislacyjnych np. związanych z CEPiK czy wprowadzeniem profesjonalnej rejestracji pojazdów. MF zadeklarowało jednak, że postulowane przez nas zmiany zostaną rozważone przy najbliższej inicjatywie legislacyjnej.
Nie czekajmy!
Naszym zdaniem, wstrzymanie się z nowelizacją do czasu zmiany dyrektywy w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (2009/103/WE) nie jest celowe. Nie wiadomo, jak długo prace nad tym będą trwały.
Wniosek Komisji Europejskiej został złożony w maju 2018 r., poprawki Parlamentu Europejskiego przyjęto w lutym 2019 r. Do tych zmian ma jeszcze odnieść się do końca roku Rada. Kolejne prezydencje próbują zaproponować kompromisowe podejście do stanowisk państw członkowskich m.in. odnośnie definicji pojazdu i jego ruchu, tego, czy sporty motorowe, lekkie pojazdy elektryczne mają czy nie mają być objęte dyrektywą itd. W ostatnim czasie pojawiła się także kwestia tego, czy zasady finansowania funduszu gwarancyjnego na wypadek niewypłacalności powinny znaleźć się w dyrektywie komunikacyjnej. PIU nie oponuje przeciwko włączeniu tego mechanizmu do MID. Jednakże przedstawione propozycje wymagają dalszej dyskusji, a przede wszystkim oceny wpływu i skutków prawnych tej regulacji. To z pewnością nie przyspieszy prac nad zmianami do dyrektywy.
Łukasz Kulisiewicz: Stabilizacja?
Obecnie na rynku OC ppm jest stabilnie. Ta stabilizacja jest oczywiście krucha, ale póki jest, możemy zająć się innymi sprawami.
Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego
Jedną z nich jest powiązanie składek OC ppm z bazą mandatów. Oczywiście to już nienowy pomysł, ale skoro pod koniec roku temat wrócił na czołówki, warto przypominać o tym rozwiązaniu. Taki model z sukcesem stosują kraje anglosaskie. Kierowcy, którzy nie trzymają się przepisów, płacą za OC więcej. Będziemy o tym przypominać.
Kosztorysy vs faktury
Drugi ważny temat, nad którym rynek na pewno będzie pracował, to kosztorysy versus rozliczenia na fakturę. Rozwiązanie, w którym to zakład ubezpieczeń bierze na siebie wszystko – naprawę, samochód zastępczy i oferuje usługę „pod drzwi” z całą pewnością wymaga promocji i przekonania klientów, że ten rodzaj likwidacji szkody jest bezpieczniejszy i wygodniejszy. Już teraz widać wzrost udziału napraw na fakturę w relacji do rozliczeń kosztorysowych. To dobry trend, który warto utrzymać z uwagi na bezpieczeństwo kierowców, jakość i standard napraw oraz wygodę klientów. Liczę na to, że coraz młodszy park samochodowy i świadomość klientów będą sprzyjały wzrostowi napraw w warsztatach.
AC rośnie
Rośnie liczba ubezpieczeń dobrowolnych – one też nieustannie wymagają promocji i przekonywania klientów, że warto dbać o swój samochód. To potwierdza, że jeździmy coraz młodszymi autami oraz że coraz więcej aut bierzemy w leasing lub na długoterminowy wynajem. I to dobrze, że instytucje dające nam możliwość skorzystania z dogodnego finansowania auta są tak wymagające. Oby tu liczby także szły w górę.
Zmiana jakości w serwisach
Rozwój technologii to nie tylko coraz młodsze auta. To również zmiana jakości w serwisie oferowanym przez ubezpieczycieli. Nowe narzędzia dla klientów, robotyzacja i wykorzystanie tzw. „sztucznej inteligencji” są tym, z czym będziemy spotykać się coraz częściej, korzystając z usług zakładów ubezpieczeń. Nie tylko w kontekście szkód.
Agnieszka Dąbrowska: BLS – może być lepiej!
W kwietniu 2020 roku minie 5 lat od uruchomienia systemu BLS na rynku. Dzisiejsze 75% rynku OC ppm mierzone składką przypisaną brutto i ponad 200 tysięcy zlikwidowanych szkód w BLS to jeszcze ciągle za mało. A więc mamy doskonały moment, by rozszerzyć współpracę ubezpieczycieli.
BLS – praca w grupie przynosi korzyści
Dobrowolność systemu oznacza, że zakłady ubezpieczeń oceniają, kiedy przystąpią do projektu. To nie jest prosta decyzja, wymaga sporej determinacji. W projekcie biorą udział podmioty o bardzo zróżnicowanej strukturze. Ale pamiętajmy też, że zdecydowanie łatwiej jest osiągać cele pracując w grupie. Wzajemna motywacja powoduje, że wzrasta skuteczność. W BLS bardzo ważna jest terminowość, szybka reakcja na działania partnerów, czyli jakość współpracy. I to nie tylko na etapie rozliczeń. Dobra komunikacja między partnerami przekłada się na jakość obsługi klienta. A to kluczowy parametr w BLS. Zadowoleni i szybko obsłużeni klienci.
BLS jest koniecznością!
Patrzmy na BLS jako konieczny element rozwoju rynku. Wybór klienta, który zakład zlikwiduje jego szkodę, to jeden z ważniejszych konsumenckich przywilejów na naszym rynku. Utrzymajmy więc takie standardy i zadbajmy o to, by stał się jeszcze powszechniejszy.
Reasekuracja, ubezpieczenia majątkowe i obowiązkowe. Ubezpieczenia dla przedsiębiorców – nie za dużo na raz?
Dla reasekuracji rok 2019 kończy się ważnym sukcesem, w ubezpieczeniach majątkowych sporo wyzwań – rośnie ryzyko, będą rosły straty. Nikt na rynku nie działa sam – straty dotykają wielu podmiotów. A przedsiębiorcom wcale nie będzie łatwiej. W ubezpieczeniach obowiązkowych zaś… coś tu tradycyjnie za dużo się dzieje. O wyzwaniach i problemach – eksperci: Renata Orzechowska i Rafał Mańkowski.
Renata Orzechowska: Ponad 240 ubezpieczeń obowiązkowych
W 2019 roku dużo działo się w ubezpieczeniach obowiązkowych. Komisja Europejska przejrzała ubezpieczenia obowiązkowe w poszczególnych państwach członkowskich. Wynik? W Polsce mamy 55 ubezpieczeń obowiązkowych (a właściwe 56, bo w jednym punkcie połączono dwa ubezpieczenia).
Izba w tym roku też zleciła kolejną aktualizację stanu ubezpieczeń obowiązkowych. Wynika z niej, że ubezpieczeń obowiązkowych w Polsce jest 243, z czego 68 to ubezpieczenia obowiązkowe w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Nie potrafimy wytłumaczyć tej różnicy, ale z dużym prawdopodobieństwem należy przyjąć nasze wyniki za bardziej wiarygodne.
Nowe ubezpieczenia? Co roku więcej!
I jak co roku, pojawiały się pomysły nowych ubezpieczeń obowiązkowych. W tym jednak roku dotyczyły one bardzo ważnych obszarów działalności. W związku z przeglądem dyrektywy Rady 85/374/EWG z 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe, Izba otrzymała pytanie o możliwości wprowadzenia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej producentów produktów wadliwych lub powołania funduszu, którego celem byłoby kompensowanie szkód wyrządzonych przez produkty wadliwe. O wadliwości produktu dowiadujemy się najczęściej po szkodzie. Trzeba byłoby objąć ubezpieczeniem wszystkich producentów, czyli od śrubki po samolot. Z tego oraz kilku innych powodów, nie byliśmy entuzjastami tego pomysłu.
Rewizja zabezpieczeń na wypadek szkód w środowisku
Dużo poważniejszy temat, to rewizja zabezpieczeń na wypadek szkód w środowisku w poszczególnych państwach UE, zlecona przez Komisję Europejską. W związku z niepokojąco słabym zainteresowaniem ubezpieczaniem odpowiedzialności wynikającej z dyrektywy 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu („dyrektywa szkodowa”), rozważane jest nałożenie na podmioty korzystające ze środowiska obowiązkowego zabezpieczenia (ubezpieczenia). Podmiotem korzystającym ze środowiska może być w zasadzie każdy przedsiębiorca. Będziemy uważnie przyglądać się dalszym pracom Komisji Europejskiej, bo choć nie ulega wątpliwości, że polski rynek ubezpieczeń dysponuje odpowiednimi produktami, ale trudno wyobrazić sobie ich funkcjonowanie na warunkach ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, np. na triggerze act committed i ryzyku milczącego zawarcia umowy.
Zanim wszyscy od wszystkiego zostaniemy obowiązkowo ubezpieczeni, korzystajmy dobrowolnie ze swobody, którą jeszcze mamy.
Cyberubezpieczenia – musimy współpracować
W 2020 r. przybędą kolejne ubezpieczenia obowiązkowe. Czy będą wśród nich ubezpieczenia szkód w środowisku, zobaczymy. W przyszłym roku bierzemy na celownik obserwacje działań unijnych, aby wypracować rozsądne rekomendacje zmian dyrektywy szkodowej. Ponadto, w ramach Insurance Europe będziemy opracowywać standardy underwritingowe dla cyberubezpieczeń. To temat prowadzony przez EIOPA. Ta działalność, jak żadna inna, nie ma granic terytorialnych. Warto więc wypracować wspólne podejście i zbadać ryzyko wspólnie. Potrzebna jest współpraca wielu różnych interesariuszy od organów państwowych przez przedsiębiorców po ubezpieczycieli. Tak na marginesie, cyberubezpieczenia mogą okazać się w przyszłości czarnym koniem rynku ubezpieczeń.
Reasekuracja
Z pewnością jednym z ważniejszych wydarzeń tego roku było potwierdzenie przez Ministerstwo Finansów możliwości współpracy z reasekuratorami z państw trzecich na warunkach rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/35 z 10 października 2014 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II). Jesteśmy chyba jedynym państwem Unii Europejskiej, które – na skutek literalnej interpretacji przepisów ustawy – nie może bezpośrednio współpracować z rynkami reasekuracji ulokowanymi poza Unią Europejską i poza państwami, których systemy wypłacalności zostały uznane za równoważne. W tym roku zmieniono przepisy ustawy z 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, aby zapewnić wykonanie umowy międzynarodowej zawartej pomiędzy UE a USA. Od kilku dni możemy więc bezpośrednio współpracować z USA, ale to nadal za mało. Na początku grudnia Ministerstwo Finansów w oficjalnym piśmie, potwierdziło możliwość reasekuracji w państwach trzecich na warunkach rozporządzenia delegowanego Komisji 2015/35. Kończymy więc rok w nadziei, że uda się nam zaspokoić rosnące potrzeby naszych klientów.
Rafał Mańkowski: Trzy trudne tematy? Trzy ważne wyzwania
Ryzyko pożarów
Ostatnie lata były okresem dobrej koniunktury gospodarczej. Jej efektem była zarówno duża liczba nowych obiektów budowlanych, jak i budynków rozbudowywanych, remontowanych i adaptowanych do aktualnych potrzeb przedsiębiorstw. A to oznacza dla nas konieczność podjęcia kwestii bezpieczeństwa pożarowego. To jeden z tematów, którym w ramach Komisji ubezpieczeń majątkowych będziemy się zajmować w nadchodzącym roku.
Ryzyko klimatyczne
Na liście naszych wyzwań są też zagrożenia związane ze zmianami klimatu. Tych będzie niestety coraz więcej. Jeżeli temperatura obniży się i spadnie odpowiednia ilość śniegu sytuacja hydrologiczna poprawi się. W przeciwnym wypadku nasili się problem suszy, co spowoduje z pewnością kolejne wysokie straty w rolnictwie oraz zagrożenia dla dostaw energii elektrycznej. Zajmiemy się też zagrożeniami cybernetycznymi, internetem rzeczy i sztuczną inteligencją – to zagadnienia, nad którymi pracuje zresztą wiele komisji PIU.
Trudny czas dla przedsiębiorców
Ekonomiści przewidują, że kolejny rok może być trudniejszy dla polskich przedsiębiorstw ze względu na pogarszającą się koniunkturę oraz systematycznie rosnące koszty. Negatywna presja na rentowność wpływa na problemy z zatorami płatniczymi. Zmniejszają się możliwości realizacji kontraktów długoterminowych przez firmy, które podpisywały umowę w bardziej korzystnych warunkach ekonomicznych. Ewentualne nawarstwianie się tych problemów może oddziaływać na ubezpieczenia kredytu kupieckiego oraz gwarancje ubezpieczeniowe.
Cyfryzacja, przetwarzanie i ochrona danych, bezpieczeństwo i cyberbezpieczeństwo
Chcielibyśmy napisać, że przed cyfryzacją w ubezpieczeniach nie ma już żadnych barier. Ubezpieczyciele mogą korzystać z dostępnych danych, przetwarzać dane w chmurze, szanując jednocześnie jasne i precyzyjne przepisy dotyczące ochrony danych osobowych. Chcielibyśmy napisać, że zmniejszyła się znacząco liczba przestępstw ubezpieczeniowych…. Może napiszemy tak w podsumowaniu 2020 r. Eksperci PIU Anna Kwiatkowska, Mariusz Kuna oraz Justyna Obszyńska piszą, ile nam jeszcze do stanu idealnego brakuje.
Mariusz Kuna: Cyfryzacja bez barier dla ubezpieczycieli
W listopadzie 2018 r w raporcie Cyfryzacja sektora ubezpieczeń w Polsce, zidentyfikowaliśmy obszary, w których rozwój cyfryzacji nadal trafia na istotne bariery. Pracujemy nad ich likwidacją i z pewnością w nadchodzącym roku będzie to jedno z głównych zadań Zespołu ds. digitalizacji PIU. Spotykamy się więc w ramach różnych zespołów i na forach.
Praca z KNF, Ministerstwem Cyfryzacji i UFG
W 2016 zaczęliśmy współpracę z Zespołem roboczym ds. rozwoju innowacji finansowych (FinTech) w KNF, która zaowocowała raportem prezentowanym na II Kongresie 590 w listopadzie 2017 r.
Od 2017 roku pracujemy w ramach Grupy roboczej ds. Internetu Rzeczy (Internet of Things – IoT) przy Ministerstwie Cyfryzacji. Efektem pracy jest prezentowany w połowie 2019 r. raport Grupy pt. „IoT w polskiej gospodarce”.
Kolejną cenną inicjatywą jest Program Innovation Hub uruchomiony w KNF, który sprzyja wielostronnej dyskusji o tym, jak ma wyglądać przyszłość innowacyjnych ubezpieczeń.
We wrześniu 2019 zainicjowaliśmy rozmowy z UFG na temat stworzenia sektorowego rozwiązania do elektronicznej identyfikacji klientów. Ich efektem jest projekt uruchomiony po stronie funduszu, który pozwoli na udostępnienie zakładom ubezpieczeń narzędzia do zdalnej identyfikacji klienta. Zmiany w otoczeniu prawno-legislacyjnym to dziesiątki spotkań na wyżej wymienionych forach, ale nie tylko – to konsultacje, pisma i uzgodnienia. Jest to jednak niezbędny wysiłek, by nowych technologii przede wszystkim mogli używać klienci, którzy są coraz bardziej mobilni i którzy stawiają na automatyzację.
Tak dla rozwiązań chmurowych w branży ubezpieczeniowej
Rosnąca popularność usług chmurowych oraz wątpliwości podmiotów regulowanych na temat zasad korzystania z takich usług, sprawiły, że temat wpisano w plan działań FinTech Komisji Europejskiej. Projekt wytycznych EIOPA jest odpowiedzią europejskiego nadzoru na to zagadnienie. W lipcu zaczęły się jego konsultacje. Będą kontynuowane w 2020 roku.
W dyskusję nad rozwiązaniami chmurowymi dla branży finansowej włączyło się KNF, które pracuje nad aktualizacją komunikatu z 24.10.2017 r. dotyczącego korzystania przez podmioty nadzorowane z usług przetwarzania danych w chmurze obliczeniowej.
Wprowadzenie wytycznych będzie miało bardzo duży wpływ na sektor ubezpieczeniowy. Wynika to z rosnącego zainteresowania usługami chmurowymi z uwagi na ich dostępność, skalowalność i konkurencyjność kosztową.
Re-use w nowej odsłonie
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1024 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, zwana również dyrektywą re-use, to kolejny akt prawny, który zapewni wykorzystanie potencjału społecznego i gospodarczego danych publicznych.
Ministerstwo Cyfryzacji, które prowadzi projekt „otwarte dane”, wskazało, że informacja sektora publicznego jest ważnym materiałem wyjściowym dla produktów i usług związanych z zasobami cyfrowymi o dotychczas niewykorzystanym potencjale. Podmioty publiczne wytwarzają, gromadzą lub przechowują ogromną ilość informacji i treści, poczynając od danych statystycznych, gospodarczych lub środowiskowych. Wraz z rewolucją cyfrową istotnie wzrosła wartość tego źródła dla innowacyjnych produktów lub usług wykorzystujących takie zasoby zarówno w celach komercyjnych, jak i niekomercyjnych.
Re-use to potencjalnie nowe źródło danych dla zakładów ubezpieczeń – warto popularyzować wiedzę o nim. Na 2020 r. przypadną prace nad nowelizacją polskiej ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji na rzecz ubezpieczeń. PIU będzie to monitorować. Przedstawimy też nasze postulaty.
Anna Kwiatkowska: Stawiamy na RODO-edukację w branży ubezpieczeniowej
W 2019 r. wydarzyły się dwie ważne dla branży ubezpieczeniowej rzeczy. Pierwsza z nich to obowiązująca od 4 maja 2019 r. ustawa wdrażająca w Polsce rozporządzenie 2016/679, czyli RODO. Druga to wytyczne 1/2019 Europejskiej Rady Ochrony Danych w sprawie kodeksów postępowania i organów monitorujących zgodnie z rozporządzeniem 2016/679. Braliśmy udział w ich konsultacjach razem z Insurance Europe. Wytyczne, nie tylko w naszej ocenie, są bardziej restrykcyjne niż samo RODO.
Warto zajrzeć do uwag państw członkowskich UE >>> klik
Kodeks – warto spróbować
Mimo to, uważamy, że warto podjąć pracę nad kodeksem na naszym rynku. Wiele osób może mieć wrażenie, że nałożenie na branżę licznych obowiązków wynikających z przepisów prawa krajowego, ale też prawa międzynarodowego w zasadzie nie zostawia miejsca na kolejne regulacje. Co kodeks postępowania ma dać zakładowi i jak ma wesprzeć klienta, który po rozpoczęciu obowiązywania RODO zarzucony jest wielością dokumentów, oświadczeń i informacji? To słuszne wątpliwości i postaramy się znaleźć na nie odpowiedzi. W 2020 r. planujemy więc w ramach Grupy ekspertów ds. wdrożenia RODO cykl seminariów, które będą przybliżać tę tematykę. Postaramy się odpowiedzieć m.in. na pytania dotyczące kosztów wdrożenia i utrzymania kodeksu i korzyści z niego płynących. Będziemy też dyskutować o zakresie prac nad kodeksem, wpływem dokumentu na branżę. To bez wątpienia bardzo ważna dla nas kwestia.
Rewizja RODO, przyszłość e-privacy
Na 2020 r. przypada rewizja RODO. Dzięki przedstawicielstwu PIU w Brukseli, jesteśmy bliżej prac legislacyjnych na forum europejskim, zapewniamy ekspercki głos doradczy. Będziemy pracować zarówno nad rewizją RODO, jak i nad innym ważnym dla nas dokumentem. To projekt rozporządzenia e-privacy, który niestety nie wszedł w pakiecie legislacyjnym z RODO. Wymaga teraz ponownej analizy i zaakcentowania specyfiki działalności ubezpieczycieli, opierającej się na pracy na danych osobowych.
Pisaliśmy o tym też tu: >>>> Zadania dla nowego parlamentu
Przyszły rok będzie więc dla osób zajmujących się ochroną danych bardzo pracowity!
Justyna Obszyńska: Przestępczość ubezpieczeniowa – szkolenia, warsztaty, spotkania
W ramach Komisji ds. przeciwdziałania przestępczości ubezpieczeniowej i Grupy ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa, prowadzimy szkolenia dla komend wojewódzkich policji w całym kraju już od 2017 r. Do tej pory przeszkoliliśmy ponad ośmiuset policjantów z zapobiegania, ujawniania i przeciwdziałania przestępczości ubezpieczeniowej.
W 2020 r. odbędą się kolejne spotkania, ponieważ zainteresowanie nimi nie słabnie. Możemy pochwalić się także doskonałą współpracą z Wydziałem do Walki z Przestępczością Gospodarczą Komendy Głównej Policji, Biurem Spraw Wewnętrznych Policji i prokuraturą. Dla dwóch ostatnich instytucji zorganizowaliśmy również specjalistyczne warsztaty. Dzięki temu udało się m.in. utworzyć listę koordynatorów z zakładów ubezpieczeń do współpracy z BSWP i prokuraturą.
Szeroka współpraca – coraz lepsze efekty
W mijającym roku po raz pierwszy odbyło się spotkanie „Przeciwdziałanie przestępczości ubezpieczeniowej – warsztatowa analiza przypadków”, w których uczestniczyli przedstawiciele Prokuratury Krajowej, prokuratur okręgowych, Policji, Krajowej Administracji Skarbowej, Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz zakładów ubezpieczeń. Udało się zaangażować wiele instytucji, z którymi współpraca teraz jest łatwiejsza.
To nie wyczerpuje naszej listy spotkań. We wrześniu już po raz 11. w Wyższej Szkole Policji w Szczytnie odbyło się seminarium „Współpraca policji, zakładów ubezpieczeń i innych instytucji rynku ubezpieczeniowego w zakresie zapobiegania, ujawniania oraz zwalczania przestępczości ubezpieczeniowej”. Seminarium zorganizowaliśmy wraz z Komendą Główną Policji i Wyższą Szkołę Policji w Szczytnie. Wzięli w nim udział przedstawiciele policji, Biura Spraw Wewnętrznych Policji, Centralnego Biura Śledczego, Prokuratury Krajowej, Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie i Szkoły Policji w Pile, Służby Granicznej, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, zakładów ubezpieczeń i środowiska naukowego. Poprzeczkę ustawiliśmy wysoko, w przyszłym roku spotkanie będzie więc jeszcze ciekawsze!
Cyberzagrożenia
W 2019 r. Grupa Ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa zakładów ubezpieczeń zainicjowała szereg działań mających przeciwdziałać cyberzagrożeniom w zakładach ubezpieczeń. Utworzono m.in. skrzynkę kontaktową w PIU do informowania o cyberzagrożeniach, wypracowano wspólną procedurę planu reakcji na cyberzagrożenia, odbyła się konferencja PIU i SGH „Największe wyzwania cyberbezpieczeństwa stojące przed zakładami ubezpieczeń”. W nadchodzącym roku zaangażujemy się jeszcze bardziej w cyberbezpieczeństwo. Tym bardziej, że we wrześniu 2019 r. podpisaliśmy porozumienie ze Związkiem Banków Polskich o współdziałaniu w obszarze cyberbezpieczeństwa. Będziemy wspólnie edukować, informować i promować dobre rozwiązania.
Nie zwalniamy więc tempa!
Zdrowie – last, but not least
Zostawiliśmy zdrowie na koniec… Bo to kwestia, która ostatnio schodziła na drugi plan. Jeśli więc przeczytaliście nasz tekst do tej pory – zapamiętajcie, zdrowie może być ostatnie tylko w takich tekstach. W życiu to najważniejsza wartość – pisze o tym Dorota M. Fal.
Dorota M. Fal: Zdrowie – więcej pytań niż odpowiedzi
Życzymy sobie na Święta zdrowia, ponieważ zajmuje ono priorytetowe miejsce w hierarchii wartości. Jak pokazał raport z badania Centrum im. Adama Smitha dotyczący najpilniejszych potrzeb i świadomości ekonomicznej Polaków, to właśnie system opieki zdrowotnej, przed podatkami i systemem edukacji, jest według nas najważniejszym i wymagającym pilnej poprawy obszarem.
Coraz więcej Polaków korzysta z prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, szukając sposobu na efektywną opiekę. Rynek ubezpieczeń prywatnych rośnie zresztą w całej Europie, niezależnie od obowiązującego w danym kraju systemu. Co ciekawe, za wzrost odpowiadają nie tylko indywidualne decyzje, ale działania rządów w postaci różnego rodzaju zachęt, np. ulg podatkowych dla obywateli i pracodawców. Wprowadzono je w Hiszpanii lub ostatnio w Rumunii. Takiego systemu, który uwzględniałby prywatne ubezpieczenia, moglibyśmy sobie życzyć. Mogą one przecież znakomicie odciążyć system publiczny, a odpowiednie zachęty byłyby motywujące do tego, by pieniądze na zdrowie wydawać dobrze.
Nieefektywne wydatki
Tymczasem w Polsce ponad 30% środków przeznaczanych na zdrowie wydajemy z własnej kieszeni. Niestety bardzo mało efektywne. Czy jesteśmy gotowi to zmienić? Myślę, że w nowym roku warto zapytać Polaków, które świadczenia opieki zdrowotnej byliby skłonni finansować za pomocą ubezpieczeń prywatnych.
A jeśli odpowiedz będzie „tak”, to czy nowy rząd podejmie działania zmierzające do podniesienia efektywności wydatków prywatnych? Tym bardziej, że wiele z tych wydatków ponoszą pracodawcy Finansują ok. 80 procent tego rynku. Konkurencyjność przedsiębiorstw i rekordowo niska stopa bezrobocia powodują, że dobry pracownik to wartość bezcenna. Dlatego pracodawcy są coraz bardziej zainteresowani zdrowiem pracownika. Potencjał jest jednak znacznie większy. Czy najbliższy rok przyniesie regulacje wspierające pracodawców w tym zakresie?
Ubezpieczenia zdrowotne w Polsce oferują dzisiaj głownie świadczenia ambulatoryjne. Kilka miesięcy temu wrócił temat ubezpieczeń szpitalnych. Czy w roku 2020 zanotujemy ich wzrost? Starzenie się społeczeństwa owocuje zwiększeniem występowania chorób przewlekłych związanych z wiekiem, zwłaszcza chorób krążenia, metabolicznych czy psychicznych. Wyzwaniem, które podejmują kolejne kraje, jak np. Niemcy, jest kwestia zabezpieczenia opieki długoterminowej. Może się tam znaleźć także miejsce dla ubezpieczycieli.
Jak widać więcej tu pytań i nadziei niż pewności. Opieka zdrowotna i jej finansowanie to temat bardzo trudny od lat. Niewielkim pocieszeniem jest, że to trudne również w całej Europie.
Pewność możemy mieć co do postępu technologicznego w zdrowiu. E-zdrowie to szansa na to, by zwiększyć konkurencyjność i choć częściowo ograniczyć negatywny wpływ braku „białych kadr”, chociażby dla ubezpieczycieli zdrowotnych.
Podsumowanie 2019 r. i plany na 2020 r.: PR i komunikacja
Agnieszka Durska: Będzie więcej!
O wszystkich tych ważnych tekstach mieliście okazję czytać na blogach PIU. Zaglądajcie do nas często! Nie tylko tu, na blog eksperckim, do którego współtworzenia nieustannie Was zapraszamy, ale też na blog poradnikowy nawypadekgdy. Tam to się działo w mijającym roku! Blog poradnikowy był jednym z kanałów informacyjnych w nagrodzonej Złotym Spinaczem kampanii #niezaklinaj. PIU po raz pierwszy znalazło się w gronie nagrodzonych za najlepsze kampanie PR w Polsce. Mamy apetyt na więcej, a tematów nam na pewno nie zabraknie. Tym bardziej, że 2020 r. PIU obchodzi 30-lecie, a my pracujemy nad kolejnymi ciekawymi raportami.
Życzymy spokojnych i radosnych Świąt!
