Jeśli myślisz, że pojazdy jeżdżące bez kierowców to ciągle science fiction, to jesteś w błędzie. Już niedługo pojawią się na naszych drogach, ale wcześniej muszą być na nich przetestowane. Co jeśli wyrządzą komuś szkodę? Ustawodawca dostrzegł ten problem, wprowadzając obowiązkowe ubezpieczenia OC organizatora testów pojazdów autonomicznych. Nowe regulacje budzą jednak wiele pytań i wątpliwości. Wskazujemy najważniejsze.
22 lutego 2018 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo o ruchu drogowym[1], regulująca warunki i zasady prowadzenia prac badawczych związanych z testowaniem pojazdów autonomicznych na drogach publicznych. Prowadzenie prac badawczych i testów będzie wymagało zezwolenia organu zarządzającego ruchem na drodze, na której planuje się testy. Jednym z warunków jego uzyskania będzie ubezpieczenie OC „za szkody powstałe w związku z prowadzeniem prac badawczych związanych z prowadzeniem pojazdów autonomicznych”. To wydaje się na pierwszy rzut oka zrozumiałe, ale tak nie jest. Oto najważniejsze problemy:
Zależność pomiędzy OC ppm a OC organizatora testów
Znowelizowana ustawa o ruchu drogowym nie zwalnia organizatora z obowiązku posiadania obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego. W świetle przepisu art. 29 ust. 1 pkt. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, posiadacz pojazdu jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu, ale nie później niż z chwilą wprowadzenia go do ruchu. Testowanie pojazdu autonomicznego na drodze publicznej w sposób oczywisty wiąże się z jego wprowadzeniem do ruchu. W takim razie, jaki jest cel wprowadzenia ubezpieczenia OC organizatora testów pojazdów autonomicznych? Przedmiotem ubezpieczenia jest w obu przypadkach odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone w związku z ruchem pojazdu na drodze.
W przypadku podwójnego ubezpieczenia, każdy z ubezpieczycieli odpowiada w takim stosunku, w jakim przyjęta przez niego suma ubezpieczenia pozostaje do łącznych sum, czyli proporcjonalnie. Zasadą w ubezpieczeniach OC jest, że odszkodowanie nie może przekroczyć poniesionej szkody. Dlatego podwójne ubezpieczenie wydaje się zbędne. Rodzi dodatkowe formalności i przede wszystkim koszty po stronie ubezpieczających.
Charakter ubezpieczenia OC organizatora testów
Przepis wyraźnie stanowi, że organizator testów powinien zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenie OC za szkody powstałe w związku z prowadzeniem prac badawczych. Jaki jest charakter takiego ubezpieczenia? Czy jest ono obowiązkowe w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych? Gdyby tak przyjąć, ustawodawca powinien nałożyć na Ministra Finansów obowiązek określenia jego warunków w rozporządzeniu albo wyrazić np. w uzasadnieniu do projektu ustawy, zgodę na uregulowania tej kwestii przez zakłady ubezpieczeń. W ustawie oraz jej uzasadnieniu brak jednak takich rozwiązań. Nie wiemy więc, jak powinny wyglądać warunki ubezpieczenia, w szczególności, jaka powinna być wysokość sumy gwarancyjnej. To ważne dla zakładów ubezpieczeń, ale powinno być jeszcze ważniejsze dla organu wydającego zgodę na badanie pojazdu autonomicznego na drodze publicznej.
Ubezpieczenie OC organizatora testów pojazdów autonomicznych to nowe wyzwanie dla ubezpieczycieli. Wyjaśnienie wątpliwości pozwoli wprowadzić produkt do oferty firm. Póki co nie wiemy, czy ubezpieczenie powinno odnosić się do pojazdu, do jazdy testowej, czy całej działalności organizatora testów obejmującej badania wszelkich pojazdów bez względu na liczbę prób na drogach publicznych. Niejasności prawne utrudnią też działanie podmiotom, które są zobowiązane, by takie ubezpieczenie mieć, bez niego nie rozpoczną testów i badań technologicznych.
[1] Zmiany zostały wprowadzone ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Dz. U. 2018, poz. 317.
