1 lipca 2018 r. weszła w życie ustawa o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych. Wprowadza duże zmiany w prawie turystycznym, w szczególności w zakresie funkcjonowania i obsługi systemu zabezpieczeń finansowych na wypadek niewypłacalności przedsiębiorców turystycznych. Rośnie znaczenie ubezpieczycieli w zabezpieczaniu przedsiębiorstw turystycznych.

Rozszerzenie katalogu podmiotów, które muszą mieć zabezpieczenie

Coraz więcej osób organizuje wyjazdy za pośrednictwem różnych wyszukiwarek. Klienci wolą jechać na własną rękę. Teraz będą mogli liczyć na zwrot wpłaconych pieniędzy na wykonanie usług turystycznych, jeżeli te nie dojdą do skutku. To pierwsza ważna nowość w ustawie o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych: rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych posiadać zabezpieczenie finansowe na wypadek swojej niewypłacalności na podmioty ułatwiające nabywanie usług powiązanych. Właśnie pod tą enigmatyczną nazwą kryją się m.in. portale internetowe, za pomocą których klient samodzielnie kupuje bilety lotnicze i niezależnie od tego, noclegi. Trzeba jednak pamiętać, że przyczyną niezrealizowania usługi musi być niewypłacalność podmiotu, który pośredniczy w zakupie. Poza systemem zabezpieczeń finansowych leżą przypadki niewypłacalności poszczególnych usługodawców.

Kontynuowanie imprezy turystycznej

Kolejną zmianą jest możliwość kontynuowania imprezy turystycznej. Do tej pory, gdy organizator wycieczki upadał, hotelarze żądali od turystów zapłaty za dalszy pobyt pod groźbą wyrzucenia z hotelu. Stąd w wielu przypadkach konieczna była natychmiastowa organizacja ich powrotu. Nowa ustawa daje marszałkom województw prawo pobrania od podmiotu udzielającego zabezpieczeń zaliczki na pokrycie kosztów kontynuacji wakacji. Duży udział we wprowadzeniu tego rozwiązania ma Polska Izba Ubezpieczeń, która w procesie legislacyjnym postulowała o dopuszczenie takiej możliwości.

Zadania podmiotów udzielających zabezpieczeń finansowych

Najistotniejsza modyfikacja z punktu widzenia zakładów ubezpieczeń odnosi się do zadań podmiotów udzielających zabezpieczeń finansowych. Już w tej chwili system zabezpieczeń finansowych na wypadek niewypłacalności organizatorów turystyki i pośredników turystycznych opiera się przede wszystkim na zakładach ubezpieczeń. System składa się z dwóch filarów zabezpieczeń. Pierwszy filar to indywidualne zabezpieczenie przedsiębiorcy, który może polegać na gwarancji ubezpieczeniowej, gwarancji bankowej, umowie ubezpieczenia na rzecz klientów oraz rachunku powierniczym. Drugi filar to Turystyczny Fundusz Gwarancyjny, funkcjonujący jako rachunek bankowy. Jego środki pochodzą ze składek odprowadzanych przez przedsiębiorców objętych pierwszym filarem. Co ciekawe TFG obsługiwany jest przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny – tworzony ze składek zakładów ubezpieczeń. Drugi filar jest uruchamiany wyłącznie, gdy zabraknie pieniędzy z zabezpieczenia niewypłacalnego podmiotu. Najczęściej oferowaną i – co za tym idzie – wybieraną formą zabezpieczenia jest gwarancja ubezpieczeniowa.

Ubezpieczyciele przeprowadzają „postępowanie likwidacyjne”

Do tej pory marszałek województwa uzgadniał z podmiotem udzielającym zabezpieczeń (czyli z gwarantem), który z nich będzie przyjmował od podróżnych roszczenia o zwrot pieniędzy wpłaconych na poczet niezrealizowanej wycieczki. Teraz obowiązek przyjmowania tych zgłoszeń będzie spoczywał wyłącznie na podmiotach udzielających zabezpieczeń. Trzeba pamiętać, że zadania gwaranta nie są tożsame z zadaniami ubezpieczyciela. Gwarant nie prowadzi procesu likwidacji szkód, lecz wypłaca na żądanie beneficjenta określoną sumę pieniędzy. Liczba osób poszkodowanych upadłością przedsiębiorcy turystycznego przeważnie wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset osób. W przypadku upadłości dużego biura podróży może sięgnąć nawet kilkudziesięciu tysięcy osób. Dla zakładów ubezpieczeń to duże wyzwanie organizacyjne, a co dopiero dla banków, które również mogłyby udzielać zabezpieczeń. Trudno sobie wyobrazić pracowników banku przeprowadzających „likwidację szkód”. W tej sytuacji istnieje wysokie ryzyko, że banki wycofają się z oferowania gwarancji dla branży turystycznej, a na placu boju zostaną wyłącznie ubezpieczyciele.  Należy się więc spodziewać, że znaczenie ubezpieczycieli w branży turystycznej jeszcze bardziej wzrośnie.

Dla lepszego zilustrowania zmian, poniżej przedstawiam ich zestawienie: